راهنمای صادرات | وبلاگ | گروه خدمات بازرگانی الرافدین

مقدمه صادرات
آموزش صادرات
- آموزش صادرات
- اسناد و مدارک لازم جهت صادرات
- مجوز های صادرات
مراحل صادرات
سازمان ها و نهاد های مرتبط
- وزارت صنعت ، معدن و تجارت
- اتاق بازرگانی
- گمرک
  - گمرک
  - اظهارنامه گمرکی
  - کارکرد اظهارنامه گمرکی
  - صلاحیت دفاتر گمرکی
    - صلاحیت دفاتر گمرکی
    - دستورالعمل اجرایی گردش اظهارنامه وارداتی
اصطلاحات صادراتی
قوانین صادرات
فرصت های صادرات
حمل و نقل
- اصطلاحات مهم حمل ونقل بین المللی
- حمل و نقل بین المللی دریائی
- حمل و نقل ریلی در شرکت حمل ونقل بین المللی
- حمل و نقل زمینی در شرکت حمل و نقل بین المللی
  - حمل و نقل زمینی در شرکت حمل و نقل بین المللی
  - مزایای حمل و نقل زمینی جاده ای
- حمل و نقل بین المللی (TIR)
  - حمل و نقل بین المللی (TIR)
  - مقررات حمل و نقل بین المللی جاده ای (TIR)
- حمل و نقل بین المللی هوایی
- تعریف صادرات و واردات قطعی کالا
  - تعریف صادرات و واردات قطعی کالا
  - مراحل گردش اظهارنامه وارداتی
- انواع روش های حمل و نقل بین المللی
- آشنایی با بیمه باربری حمل و نقل
اینکوترمز
قرارداد های بین المللی
- قرارداد های بین المللی
- مقدمه
- مفهوم لغوی و اصطلاحی مذاکره
- استراتژی های مذاکره
- اصول حاکم بر مذاکرات بین المللی
- فنون مذاکره
نتیجه

بازگشت به صفحه قبل

صادرات
صادرات یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد هر کشوری است که همواره ذهن دولتمردان، اقتصاددانان و صاحبان کسب‌ و کار را به خود مشغول کرده است. شرکت‌های بزرگ در هر کشوری ابتدا برای بازارهای درون کشور برنامه‌ریزی‌‌‌‌ می‌کنند و محصولات و خدمات خود را در حیطه‌ی مرزهای جغرافیایی توسعه‌‌‌‌ می‌دهند. این دسته از شرکت‌ها پس از رسیدن به حد مطلوبی از پوشش هدفمند بازارهای داخلی، به فکر صادرات محصولات خود به سایر کشورها‌‌‌‌ می‌افتند. کسب‌وکارهای کوچک نیز پس از مدتی از آغاز فعالیت خود با یک نگاه آرمانی به صادرات محصولات خود فراتر از مرزها فکر‌‌‌‌ می‌کنند. اگرچه صادرات در نگاه اول فرآیندی جذاب برای کسب‌ و کارها است اما برای موفقیت در آن باید به چند نکته توجه کرد. اگر شما هم به فکر صادرات افتاده اید و یا‌‌‌‌ می‌خواهید درباره شروع این فرآیند اطلاعاتی کسب کنید، این مقاله را بخوانید.

1-برآورد درستی از آینده داشته باشید.
صادرات تنها به معنای ارسال و فروش کالا به بازارهای بیرون از مرزها نیست. شما با این کار در واقع عرصه‌ی وسیع‌تری از افراد و موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی را پیش روی خود دارید که باید به اقتضائات فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی کشورهای دیگر توجه کنید. ممکن است مجبور شوید پس از مدتی کسب‌ و کار خود را توسعه دهید و نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر داشته باشید. از الان باید به فکر آن روز باشید و برآورد دقیقی از میزان هزینه‌‌هایی که‌‌‌‌ می‌توانید برای سرمایه‌گذاری جدید به خود تحمیل کنید داشته باشید.

2-برنامه ریزی! برنامه ریزی! برنامه ریزی!
اکثر افراد حوصله نوشتن طرح‌های ۲۵ تا ۳۰ صفحه‌‌‌‌ای را ندارند. اما اگر شما تمایل دارید که کسب‌وکار خود را به فراتر از مرزها توسعه دهید باید یک طرح کسب‌ و کار مفصل برای آن بنویسید و جزییات کارها را برای خودتان روشن کنید. طرح کسب‌ و کار شما باید مواردی مانند بازارهای هدف، روش‌های عرضه، میزان هزینه و میزان سوددهی و فرآیندهای عملکردی آن را مشخص کند.

3-به هزینه‌های عبور از مرز فکر کرده اید؟
علاوه بر هزینه‌های معمول کسب‌ و کار، به هزینه‌های حمل و نقل بین و المللی که باید بر اساس قراردادها پرداخت کنید نیز توجه کنید. وضعیت گمرک در کشور شما و قوانین مربوط به صادرات اجناس، هزینه‌های کمیسیون برای نمایندگی ها، وضعیت بیمه و هزینه کارگزاران از مهم‌ترین مواردی هستند که باید آنها را در محاسبات خود وارد کنید. در کنار همه آن‌ها برخی هزینه‌های غیرمستقیم شامل ترجمه برچسب‌ها و صورت‌ها مالی و همچنین هزینه‌های تبدیل ارز نیز اهمیت دارند.

4-با دولت بیشترین همکاری را داشته باشید.
دولت‌ها همیشه در کنار نیروهای داخلی خودشان قرار دارند و از آن‌ها حمایت‌‌‌‌ می‌کنند. بنابراین دولت را از روند فعالیت‌های خود آگاه کنید و اجازه دهید آنها هم در مواردی به شما کمک کنند. وزارت خانه‌های مرتبط با صادرات و واردات لیست کاملی از اجناس و قیمت‌ها در بازارهای داخلی و خارجی دارند که‌‌‌‌ می‌توانید این اطلاعات را از آن‌ها گرفته و در بر اساس آنها برنامه ریزی واقع بینانه تری انجام دهید. این اطلاعات شامل پیوست‌های فرهنگی و سیاسی هم هستند که به شما ذهنیت درست تری درباره بازارهای خارجی ارائه‌‌‌‌ می‌دهند.

5-از بابت پرداخت‌ها مطمئن شوید.
مرسوم‌ترین نوع پرداخت در تجارت‌های بین‌المللی اعتبارنامه LC است. از طریق این اعتبارنامه، خطرهای مالی که ممکن است دو طرف را تهدید کنند، به حداقل‌‌‌‌ می‌رسند. این اعتبارنامه در واقع اطمینانی است که بانک‌ها برای پرداخت هزینه‌ها و دریافت کالاها به دو طرف معامله‌‌‌‌ می‌دهند.

6-کارگزاران حمل و نقل را بشناسید.
حمل و نقل محصولات مهم‌ترین قسمت از فرآیند صادرات است و یک جزء بزرگ از تجارت بین‌المللی محسوب‌‌‌‌ می‌شود. شما باید فرستنده‌های خود را بشناسید و بدانید که دقیقا چه کسانی هستند و راه‌های ارتباطی با خود آنها و اطرافیانشان داشته باشید. مکن است در طول فرآیند حل و نقل هر اتفاقی بیفتد که نیاز به پیگیری‌های بعدی باشد. بنابراین برای پیگیری‌های بعدی ممکن است به خود آن افراد دسترسی پیدا نکنید و مجبور شوید برای طی روندهای حقوقی با اطرافیانشان ارتباط برقرار کنید. داشتن اطلاعات کاملی از کارگزاران حمل و نقل به شما کمک‌‌‌‌ می‌کند که بعدا بتوانید حقوق خود را به طور کامل دریافت کنید. همچنین از وضعیت بیمه محصولات خود در طول مسیر حمل و نقل اطمینان کسب کنید. حمل و نقل‌ها به سه صورت زمینی، هوایی و دریایی انجام‌‌‌‌ می‌شوند و در هرکدام از این سه حالت ممکن است خسارت‌‌هایی به محصولات شما وارد شود. در بدترین حالت ممکن است تمام بار شما به کلی در دریا غرق شوند و یا با سقوط هواپیما نابود شوند. با توجه به این موارد، از ابتدا مشخص کنید که در صورت بروز هرگونه خسارتی چه کسی قرار است به شما پاسخگو باشد.

7-ارتباط با مشتریان خارجی را به صورت مستمر حفظ کنید.
صادرات محصولات اگرچه یک معامله است اما به هرحال موفقیت در کارهای اقتصادی بر اساس میزان اعتباری است که کسب‌‌‌‌ می‌کنید. شما برای طرف مقابل فقط یک صادر کننده نیستید، رفتار شما نشان دهنده فرهنگ کشورتان است و اگر نتوانید به درستی رفتار کنید، علاوه بر از بین بردن فرصت‌های پیش رو، کل تصورات دیگران درباره کشورتان را خراب‌‌‌‌ می‌کنید. بنابراین سعی کنید تصویر درستی از فرهنگ، آداب و رسوم و انسانیت کشور خود را در ذهن دیگران رقم بزنید.

آموزش صادرات
در آيين نامه اجرايي قانون امور گمركي صادرات به دو دسته تقسيم شده است .

1- صادرات قطعي
2- صادرات موقت

صادرات قطعي عبارت است از كالائي كه به منظور فروش يا مصرف در كشورهاي خارج از ايران به خارج فرستاده مي شود و صادرات موقت به صدور كالا به خارج از كشور براي انجام منظورهاي موقتي ( مثلا تعمير يا تكميل كالا ، شركت در نمايشگاه ) و برگشت آن به كشور گفته مي شود .
آنچه در اين مقوله مد نظر است صادرات قطعي است .

اسناد و مدارك لازم جهت صادرات

1-اخذ كارت بازرگاني معتبر به نام صادر كننده
2- اخذ مجوز صدور ( در صورتيكه براي صدور كالاي مورد نظر ،توسط وزات بازرگاني موافقت كلي اعلام نشد باشد .
3- اخذگواهي بهداشت و قرنطينه ( دامي ، نباتي – حسب مورد )
4- گواهي استاندارد ( در صورتيكه كالا مشمول مقررات اجباري استاندارد صادراتي باشد) .
5- گواهي انرژي اتمي ( حسب مورد ) كه به اين مجوزها گواهي هاي مرسوم نيز گفته مي شود .
6- تهيه صورت عدل بندي Packing List ( در صورتيكه كالا گوناگون باشد )
7- شناسنامه فرش ( فقط براي فرش دستباف )

مجوزهاي صادرات
كالاهاي صادراتي بر حسب مجوز صدور به سه گروه تقسيم مي شوند .

1- كالاي مجاز :
كالائي است كه صدور آن با رعايت ضوابط نياز به كسب مجوز ندارد . منظور از ( ضوابط ) آن دسته ترتيباتي است كه رعايت آن براي صادرات پاره اي از كالاها قانوناً ضروري است مانند ضوابط استاندارد ، گواهي بهداشت انساني ، دامي ، نباتي
2- كالاي مشروط :
كالائي است كه صدور آن با كسب مجوز امكان پذير است . پس از اعلام نظر موافق وزارتخانه هاي ذيربط كه اصطلاحاً ( موافقت كلي ) ناميده مي شود ، و پس از ابلاغ آن به گمرك توسط وزارت بازرگاني براي صدور كالاهاي موضوع موافقت كلي ، نيازي به مراجعه متقاضي به وزارتخانه يا سازمان مربوط و اخذ مجوز موردي نخواهد بود .
3- كالاهاي ممنوع الصدور
كالائي است كه صدور آن به موجب شرع مقدس اسلام ( به اعتبار خريد و فروش يامصرف ) و يا به موجب قانون ممنوع گردد. دولت مي تواند بنا به مقتضيات و شرايط خاص زماني با رعايت قوانين مربوطه صدور بعضي از كالاها را ممنوع نمايد.

گواهي هاي مرسوم

1- گواهي بهداشت نباتي
طبق ماده 18 آيين نامه اجرايي قانون حفظ نباتات ، فرآورده هاي نباتي كه از ايران به كشورهاي خارج صادر مي شود بوسيله كارشناسان قرنطينه معاينه و درصورت سلامت كالا گواهي بهداشت نباتي صادر مي شود .و در صورت عدم تقاضاي خريدار اين كار انجام نمي گردد .
2-گواهي بهداشت دامي (گواهي سازمان دامپزشكي)
طبق ماده 7 قانون دامپزشكي كشور مصوب سال 1350 ورود و صدور هر نوع دام زنده – تخم مرغ نطفه دار– اسپرم دام – فرآورده هاي خام دامي– داروها ، واكسن ها، سرم ها و مواد بيولوژيكي، مواد ضد عفوني، سموم دام پزشكي، مواد غذايي متراكم، مكمل غذاي دام و داروهائي كه براي ساختن مواد نامبرده موردنياز است بايد با موافقت وزارت جهاد كشاورزي (سازمان دامپزشكي كشور) صورت گيرد .
3-گواهي استاندارد
در صورتيكه براي صادرات كالاهائي مقررات استاندارد اجباري وضع شده باشد اخذگواهي استاندارد ازموسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران و ارائه آن به گمرك ضروري است .
4-گواهي انرژي اتمي
در مواردي كه كالاي صادراتي مواد غذايي يا انواع قراضه هاي فلزات و ... باشد ارائه گواهي سازمان انرژي اتمي كشور ضروري است .
5-صورت عدل بندي
در مواردي كه كالاهاي وارده بيش از يك بسته و محتويات بسته ها گوناگون و متنوع باشد ، ارايه يك فهرست كه محتويات هر بسته ( خالص و با ظرف ) نشان دهد ، ضروري است .

ساير اسناد مورد نياز براي صادرات
اسنادي كه در ذيل نامبرده مي شود براي ارائه به گمرك ايران الزامي نيست لكن ممكن است توسط كشور مقصد يا خريدار خارجي مطالبه شو د .

1- گواهي مبدا :
براي دريافت گواهي مبدا با در دست داشتن فتوكپي اظهار نامه گمركي و بارنامه كالا به اتاق هاي بازرگاني وصنايع و معادن مراجعه شود.
گواهي مبدأ سندي است که به درخواست صادرکننده يا نماينده قانوني وي براي تعيين مبدأ يک کالاي صادراتي توسط واحد مجاز صدور اين گواهي صادر مي گردد. از نظر استانداردهاي گمرکي، تشخيص مبدأ يک کالاي صادراتي فرآيندي پيچيده و بحث برانگيز است، اما با اين وجود اين امر پايه اي اساسي براي تعيين تعرفه ها و ساير شاخص هاي مهم تجارت فرامرزي به شمار مي رود.
اگرچه سابقه صدور گواهي مبدأ به سال هاي بسيار دوري برمي گردد، اما صدور اين سند همراه با تاييد ساير اسناد صادراتي در سال 1923 ميلادي و در پي تشکيل کنوانسيون بين المللي ژنو با تدوين مقررات تسهيل تشريفات گمرکي رايج گرديد. بر اين اساس دولت ها مجاز به تشکيل سازمان هاي مناسبي در قلمرو ملي تحت حاکميت خود براي صدور گواهي مبدأ شدند.
مطابق بند 11 کنوانسيون 1923 ژنو، دولت ها مي توانند مجوز و ماموريت فرآيند صدور گواهي مبدأ را به سازمان هاي غيردولتي که داراي صلاحيت لازم هستند، اعطا نمايند. لذا از يک سو نظر به گستردگي شبکه اتاق هاي بازرگاني و تسهيلات فراهم شده توسط آن ها، و از سوي ديگر با توجه به حسن شهرت و اعتبار اتاق ها در ارائه خدمات به بازرگانان، مسئوليت صدور گواهي مبدأ در اغلب کشورها به اتاق هاي بازرگاني تفويض شده است.
تشخيص ضرورت صدور گواهي مبدأ براي يک کالاي صادراتي بر عهده اتاق بازرگاني نيست، بلکه تنها واردکننده کالا است که مي داند که آيا در عمل نيازي به دريافت اين گواهي وجود دارد يا خير!

2- كارنه تير :
كار نه تير دفتر چه اي است كه براي عبور كالا بوسيله كاميون از كشورهاي عضو ، بدون بازرسي دقيق و بدون تامين و دريافت حقوق و عوارض گمركي صادر مي شود .
3- سياهه خريد :
سياهه خريد (Invoice ) يا فاكتور صورتحسابي است كه درآن تاريخ ، نام و نشاني خريدار و فروشنده ، شماره سفارش يا قرارداد ، تعداد يامقدار ويا شرح كالا ، قيمت واحد ، قيمت كل ،نوع قرارداد وتعرفه گمركي كالا ذكر شده است .
4- بارنامه حمل :
بطور كلي بارنامه سند اصلي انتقال مالكيت كالا از فروشنده به خريدار است و داراي انواع مختلف مي باشد مانند بارنامه هوايي – بارنامه دريايي – بارنامه راه آهن - بارنامه سراسري بارنامه زميني ( كاميون )
5- گواهي بازرسي :
سندي است كه توسط يكي از شركتهاي بازرسي كننده بين المللي صادر و به موجب آن تاييد مي گردد كه كالاي حمل شده با كالاي ثبت سفارش شده يكسان است .

مراحل صادرات
1- بازاريابي
2- كسب مجوز صدور
3- تعيين قيمت صادراتي توسط كميسيون نرخ گذاري
4- صدور پروفرما
5- تهيه ، تدار ك و بسته بندي
6- دريافت گواهي بازرسي كالا
7- صدور فاكتور و اخذ گواهي مبدا
8- عقد قرارداد حمل و بيمه
9- اظهار كالابه گمرك
10- ارسال كالا
11- دريافت واريز نامه يا گواهي صدور

1-بازاريابي
بازاريابي مهمترين قدم در صادرات است ، شناخت بازارهاي خارجي وراههاي نفوذ به آن ، شناخت هسته هاي قدرت ، شناخت رقبا در كشور هدف از مهمترين قسمتهاست كه نيازمند داشتن اطلاعات از كيفيت كالا ، قيمت وميزان مصرف در بازار خريدار است .
راههاي كسب اطلاعات به منظور ايجاد در ارتباط با خريداران از طرق ذيل امكان پذير مي باشد .

الف- مذاكره مستقيم با خريداران
ب – استفاده از اطلاعات و آمارهاي رسمي
ج- شركت در نمايشگاه هاي بين المللي
د - مراجعه به سوابق قبلي معاملات
ه – تماس با نمايندگيهاي ايران و سفارتخانه ها
و- استعلام از موسسات بين المللي ومراكز ارتباط

لازم به ذكر است كه با پيشرفت تكنولوژي امكان دسترسي به اطلاعات از طريق سايت هاي اينترنتي سريعترين راه ممكن مي باشد .
از مسائل قابل اهميت درصادرات تبليغات است كه بايد متناسب با اخلاقيات ، فرهنگ مصرف خريداران كالا و كشور هدف باشد در غير اينصورت ممكن است تبليغات بازتاب منفي در پي داشته باشد .

3-تعيين قيمت صادراتي «كميسيون نرخ گذاری»
در حال حاضر صادر كننده ملزم به برگشت ارز حاصل از صادرات كه توسط كميسيون فوق تعيين گرديده است نمي باشد .
4-صدور پروفرما
در مواقعي كه فروش كالا به طرف مقابل از طريق گشايش اعتبارات اسنادي انجام شود اين مرحله ضروري است و هر پروفرما حاوي مشخصات ذيل است .

* نام فروشنده ، نشاني ، تلفن ، فاكس و تلفكس
* شماره و تاريخ صدور پروفرما
* نام خريدار ونشاني
* نام و مشخصات فني كالا
* مقدار ( QUANTITY)
* ارزش واحد كالا - ارزش كل كالا ( UNIT PRICE – TOTAL PRICE )
* شرايط پرداخت ( PAYMENT CONDITON )
* مبداء حمل ( PLACE OF LOADING )
* شرايط حمل و تحويل
* مدت اعتبار قيمت پروفرما ( VALIDITY)
* ساير شرايط « كشور توليد كننده ( ORGIN COMMODITY)

5-تهيه و تدارك و بسته بندي
در اين مرحله صادر كننده موظف است كالا را تهيه و طي زمان بندي توافق شده و با توجه به شرايط حاصله آماده نمايد . صادر كننده بايد كالا را مطابق شرايط وويژگيهاي خواسته شده توسط خريدار كه مورد توافق قرار گرفته تهيه و براي آن بسته بندي مناسب مهيا نمايد . بسته بندي بايد متناسب بانوع كالا ، نوع حمل و شرايط عرضه بازار مصرف باشد تا ضمن جلوگيري از ايجادخسارت و ضايعات هنگام حمل و نقل ، جاذبه لازم را در خريدار به وجود آورد.

6-دريافت گواهي بازرسي كالا
معمولا مورددرخواست خريدار كالا مي باشد يعني كالا بايستي بصورتي كه خريدار مي خواهد ارسال شود كه در اين صورت موسسه اي به توافق طرفين اين بازرسي را انجام خواهد داد ، در مواقعي كه كالا بصورت اماني ارسال مي گردد خريدار در محل ، كالا را رويت و سپس معامله انجام مي شود .

7-صدور فاكتور و اخذ گواهي مبداء
در اين مرحله صادر كننده بايد فاكتور فروش كالاي خود رامطابق شرايط پروفرما ، صادر و به تائيد اتاق بازرگاني و صنايع و معادن برساند .

8-عقد قرارداد حمل و بيمه
در يك قرار داد فروش بين المللي كالا ، وارد كننده و صادر كننده هر دو طرف خواستار عقد قراردادي هستند كه رضايت طرفين را در برداشته و قرارداد منعقده به بهترين نحو اجرا شود ارسال كالا از يك كشور به كشور ديگر به عنوان بخشي از معامله تجاري مي تواند با خطرهايي همراه شود اگر كالا خسارت ديده و يا از بين رود يا تحويل وپرداخت قيمت بنا به دلايلي انجام نشود ، رابطه بين طرفين قرارداد با مشكل روبرو شده و نهايت راهي جر اقامه دعوي وجودنخواهد داشت جهت رفع مشكل فوق و راهنمايي صادر كنندگان اتاق بازرگاني بين المللي مجموعه اي استاندارد در موردتعهدات فروشنده وخريدار به منظور تنظيم قراردادهاي فروش بين الملي كالا و تعيين مسئوليتهاي هر يك از طرفين ، اينكوترمز ( اصطلاحات بازرگاني بين المللي ) را تدوين نموده است به دليل اهميت شناخت اينكوترمز براي صادركنندگان ( همچنين وارد كنندگان ) خلاصه اي از اين اصطلاحات به شرح ذيل ارائه ميگردد.

9-اظهار كالا به گمرك
صادركننده كالا با در دست داشتن مدرك مثبته ( از قبيل كارت بازرگاني، مجوزهاي صدور و ...) به گمرك مراجعه نموده و اظهار نامه صادراتي راتنظيم مي نمايد اظهارنامه مي تواندتوسط صاحب كالا و ياوكيل صاحب كالا تنظيم شود برخي از مندرجات اظهار نامه بدين شرح مي باشد .

- نام و نشاني صادر كنندگان
- نام و نشاني حق العمل كار ( اظهار كننده )
- شماره اجازه صدور
- نام كشور مبداء
- نام كشور مقصدنهايي كالا ( كشور خريدار كالا )

پس ازتكميل اظهار نامه صادراتي ، اظهار نامه و مدارك ضميمه آن در دايره تطبيق اسناد گمرك به لحاظ كنترل صلاحيت صادركننده يا اظهار كننده و صحت اسناد و مدارك و مندرجات اظهار نامه مورد بررسي قرار مي گيرد .

10-ارسال كالا
پس از بررسي و تطبيق مشخصات محموله با اظهار نامه و تطبيق محتويات بسته با اظهار نامه توسط ارزيابان گمرك و پرداخت هزينه هاي گمركي ( از قبيل انبار داري ، باربري ، هزينه بندري و.. ) كالا بر اساس نوع قرارداد حمل كه با خريدار عقدگرديده است قابل ارسال خواهد بود .

11-دريافت واريزنامه يا گواهي صدور
پس از بررسي ارسال كالا شركت حمل ، اظهارنامه ئ كالاي خروجي را ممهور به مهر خروج گمرك نموده و به صادركننده عودت مي دهد .

سازمان ها و نهادهای مرتبط

1-وزارت صنعت و معدن تجارت

2-اتاق بازرگانی
عناوين خدمات واحد گواهي مبدأ اتاق تهران:

1-صدور گواهي مبدأو فرمA
2-تاييديه امضاي اسناد تجاري از جمله فاکتور فروش، سياهه تجاري، قراردادهاي بين المللي، گواهي بهداشت، گواهي قرنطينه نباتي، گواهي بازرسي، گواهي مصرف کننده نهایی و...
3-استعلام گواهي هاي مبدأ خارجي به درخواست بازرگان
4-پاسخ به استعلام هاي صورت گرفته از گمرکات و اتاق هاي بازرگاني ديگر کشورها در خصوص گواهي-هاي مبدأ صادرشده در اتاق هاي بازرگاني تهران و شهرستان ها
5-آموزش و مشاوره اتاق هاي بازرگاني شهرستان ها به منظور ايجاد وحدت رويه در نحوه انجام کار
6-مشاوره به بازرگانان در خصوص نحوه صدور گواهي مبدأ، تاييد اسناد تجاري و کليه فرآيندهاي مرتبط با صادرات کالا به صورت حضوري، تلفني و از طريق سامانه برخط گواهي مبدأ وب سايت اتاق تهران
7-برگزاري جلسات ماهيانه آموزشي صدور گواهي مبدأ به درخواست بازرگانان محترم اتاق تهران

3-گمرک
گمرک ایران بعنوان مرزبان اقتصادی کشور، نقش مهمی در وصول درآمدهای دولت و همچنین اجرای سیاست ها و خط مشی های اقتصادی-بازرگانی کشور دارد.
اعمال سیاست های اقتصادی دولت در زمینه بازرگانی خارجی از قبیل حمایت از تولیدات داخلی، کنترل ارز، کنترل الگوی مصرف، انتقاد دانیش فنی و غیره از جمله وظایفی است که انجام آن بعهده گمرک جمهوری اسلامی ایران است. در این راستا اجرای مقررات صادرات و واردات، تشخیص و اخذ حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی، مبارزه با قاچاق، نظارت بر ترانزیت، پردازش و انتشار آمار بازرگانی خارجی از جمله وظایف کلی گمرک محسوب می گردد.
تحویل گرفتن کالاهای وارداتی، صادراتی و مسافری از طریق زمینی، دریایی و هوائی، نگهداری و حفاظت آنها در انبارها واماکن گمرکی و نظارت بر تحویل و تحول کالاهای مزبور تا انجام تشریفات قانونی و ترخیص آن توسط صاحب کالا، یا نماینده قانونی وی و همچنین نظارت بر سلامت کالاهای ورودی و خروجی از طریق اعمال مقررات قرنطینه، بهداشت و استاندارد و نیز ممانعت از ورود کالاهای ممنوعه شرعی و قانونی و کالاهایی که در تعارض با فرهنگ و شئون ملی است، از جمله اموری است که مسئولیت انجام آن بر عهده گمرک است.
نظارت های گمرکی بر کالاهای وارداتی به منظور اعمال محدودیت ها و مقررات بهداشتی و استانداردهای ملی و نیز کنترل محل ساخت یا خواص و مشخصات اصلی کالاهای مصرفی وارداتی به منظور حمایت از مصرف کنندگان و جلوگیری از اغفال آن ها از جمله مسئولیت هایی است که گمرک عهده دار انجام آن است.

اطلاعات مربوط به گمرک

اظهارنامه گمرکی:
انجام تشريفات ترخيص كالاهاي وارداتي و همچنين صدور كالا از كشور براساس قانون امور گمركي و آئين نامه اجرائي آن منوط به تنظيم اظهار نامه گمركي و تسليم آن به گمرك مي‌باشد. اظهار كننده موظف است اسناد لازم را از قبيل سياهه خريد، گواهي مبدأ، اسناد بانكي و ساير مجوزهاي مورد نياز كه مقررات و قوانين مربوطه تعيين نموده است به اظهارنامه منضم نمايد.

کارکرد اظهارنامه گمر کی (ویژگی های یک اظهار نامه):
هر کالایی که به قلمرو گمرکی کشور وارد یا از آن خارج می شود باید به گمرک ارائه شده و اظهار نامه تفصیلی برای آن تهیه شود. تشریفات ورود کالا و عرضه آن به گمرک بر عهده حمل کننده یا نماینده وی قرار دارد.تسلیم این اظهارنامه بر عهده وارد کننده یا نماینده اوست.

اظهارنامه

- باید شامل تمامی اطلاعات ضروری برای اعمال مقررات گمرکی باشد،حتی اگر کالا پس از آنکه وارد گمرک شده مفقود گردد.
- باید کتبی باشد،حتی اگرکالا مشمول حقوق گمرکی نباشد به استثنا واردات غیر تجاری توسط مسافرین که در این خصوص اظهار شفاهی کفایت می کند.
- یک تعهد حقوقی است که مسئولیت آن کاملا با اظهار کننده،وارد کننده یا نماینده او می باشدو گمرک صرفا آماده فراهم کردن طلاعات کلی است.
- ثبت شده و ادعایی را برای خزانه داری ایجاد می نماید.
- به گمرک یک مزیت کلی و حق توقیف کالاهای فردی که باید حقوق و عوارض گمرک را پرداخت نماید،اعطا می کند.

بر مبنای ماده(20)اهمیت اظهار نامه در گمرک تا آن اندازه است که انجام تشریفات گمرکی جز در مواردی که در آیین نامه ذکر می شود منوط به تسلیم اظهار نامه به گمرک می باشد و بر اساس ماده(59)قبول کالا در انبارها و اماکن گمرکی زمانی واقع می شود که برای تحویل آن در گمرک اظهارنامه یا پروانه مربوطه تسلیم شده باشد.
بر اساس ماده(2)منظور از اظهار مندرج در این قانون ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالادر اظهارنامه تسلیمی به گمرک است به شکلی که با توجه به آن اوصاف و مشخصات،کالای اظها شده مشخص و از غیر آن به نحو روشن متمایز گردد.

تنظیم اظهارنامه
کالا باید توسط مالک آن و یا توسط فرد یا نماینده رسمی مورد تایید مالک به عنوان دلال گمرک یا شخصی مجاز در ترخیص کالا برای اشخاص ثالث اظهار شود.
برای خروج کالاهای وارده از گمرک صاحب کالا یا نماینده او باید اظهار نامه مخصوص را حسب عناوین مندرج در قانون که اداره گمرک در اختیار آنان قرار می دهد در دو نسخه تنظیم و با قید تاریخ و امضا به ضمیمه اسناد خرید و صورت عدل بندی – اگر کالا دارای تنوع باشد- و گواهی مبدا و بارنامه حمل به گمرک تحویل دهد. در عین حال حق العملکارانی که دارای پروانه مخصوص از گمرک می باشند نیز حق اظهار کالا به گمرک را دارند. اگر تسلیم کننده اظهارنامه غیر از صاحب کالا باشد این شخص دارای وکالت یا نمایندگی باید برگ وکالت یا نمایندگی یا فتوکپی آنها را ضمیمه نماید.
تنظیم اظهار نامه توسط سه شخص می تواند انجام شود:

1.مالک کالا
مالک می تواند اظهار نامه را شخصا یا از طریق نماینده قانونی خود تنظیم کند.نماینده می تواند از اشخاص زیر باشد:
- فرد تحت استخدام مالک کالا،که این مورد بری اظهار کننده یک سازمان وارد کننده بزرگ که خدمات حمل و نقل از آن خودش می باشد مصداق دارد.
- حمل کننده،که در غیاب مالک، ترخیص کالاهایی را که دلال رسمی گمرک در پست گمرکی مرزی وجود ندارد عهده دار می شود.
- هر فردی که قانونا کالاها و اسناد مربوط به آنها را در اختیار دارد.

2. دلال گمرک
دلال گمرک فردی حرفه ای است که اداره گمرک به او اجازه داده تا کالا را از جانب اشخاص ثالث ترخیص کند.بدین ترتیب وی می تواند ظهار نامه تفصیلی گمرک رادر رابطه با کالاهایی که متعلق به وی نیست،تنظیم نماید.
اظهار نامه باید به دفتر گمرکی صلاحیت دار تسلیم شود .
طبق ماده(18)تسلیم اظهارنامه و تشریفات گمرکی و ترخیص کالا و پرداخت کلیه وجوهی که به ورود قطعی آن کالا تعلق می گیرد در اولین گمرک مجاز انجام می شود. اداره کل گمرک باید نام گمرک های مجاز را برای رسیدگی به تشریفات گمرکی اعلام نماید.

صلاحیت دفاتر گمرکی به چند مورد بستگی دارد:
- محل جغرافیایی دفتر
- عملیات ترخیص که می تواند انجام گیرد
- طرز عمل مورد انتظار گمرک
- در مورد نوع کالاها،که برخی از آنها که انقضا دارد باید تحت تشریفات گمرکی ویژه قرار گیرد مانند محصولات کشاورزی
مبنای قانونی اظهار نامه گمرکی
الف - تعرفه گمرکی
تعرفه گمرکی باید ترکیبی از این موارد باشد:
- یک بخش مقدماتی که بیان کننده قواعد کلی تفسیر بوده و برخی قواعد که به طور خاص قابل اعمال بر موارد مشخص می باشند.
- یک کاتالوگ مرسوم به نمانکلاتور شامل توصیف کالاها
- یک جدول که در آن حقوق و عوارض گمرکی و مالیات قابل اعمال بر کالاهای مختلف تعیین شده است.
این جدول تعرفه گمرکی نرخ حقوق و عوارض گمرکی و مالیات محصولات را برای هر یک از اقلام فرعی نمانکلاتور تعیین می نماید.در مورد حقوق گمرکی باید گفت که نرخ های اعمال شده که می تواند از صفر درصد یا معافیت یا حتی 200 درصد و بیشتر باشد از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.

از علل این تفاوت ها می توان به این موارد اشاره کرد:
-کشور مبدا محصول
کشور مبدا در عمل به صورت تخفیف کلی یا جزیی حقوق گمرکی در مورد محدودیت سهمیه ها بسته به کشور یا منطقه مبدا محصول در چارچوب موافقت نامه های گمرکی در قالب اتحادیه هایی جهت ایجاد مناطق آزاد تجلی پیدا می کند.
گمرك جمهوري اسلامي ايران مصمم است با استمرار طرح تجهيز گمركات عمده كشور به نظام گمركي اطلاعات رايانه‌اي نگار طيف وسيعي از مــسائل و مشكلات موجود گمركي كشور را حل و فصل نمايد و زمينه را براي سهولت در امر مبادلات بازرگاني، واردات و صادرات فراهم سازد، چراكه اعتقاد داريم براي افزايش كارايي بخش تجارت گام اصلي نوسازي نظام گمركي و تجهيز آن با روشها و امكانات جديد و پيشرفته است.

دستورالعمل اجرايي گردش اظهارنامه وارداتي
مرحله اول : ورود اطلا عات
صاحب كالا يا نماينده قانوني وي به بخش (ورود اطلاعات ) مراجعه وبا در يافت فرم اوليه اظهار نامه مبادرت به ارائه اطلاعات در خواستي در متن و ظهر اظهار نامه‌ مي نمايد ، همكاران گمركي مستقر در اين قسمت آماده كمك به مراجعين جهت رفع اشكالات و پاسخگويي به سئوالات مطروحه مي باشند، پس از تكميل اظهار نامه اوليه و تحويل آن به قسمت ورود اطلاعات اظهارنامه وارد سيستم مي شود‏.
قابل ذكر است كه اظهار كننده مي بايست ارزش كالا و وجوهي را كه خود محاسبه نموده به تفكيك در ظهر اظهار نامه مربوط به وارد كننده با توجه به كد هاي مندرج در جزوه (سند واحد اداري (s.a.d)) درج نمايد كه طبعأ اين ارقام بايد با ارقام محاسبه شده بوسيله كامپيوتر يكسان باشد . پس از ورود اطلاعات وهمچنين ورود هزينه هاي متعلقه به كالا، كاربراظهار نامه موجود در سيستم را از طريق رايانه خود ورايانه مركزي كنترل و پس از اخذ تائيديه، نسبت به ذخيره نمودن اظهارنامه در رايانه كاربر و رايانه مركزي اقدام مي نمايد (شماره ذخيره محلي توسط كاربر در قسمت بالاي اظهار نامه يادداشت مي شود )رايانه مركزي ضمن ذخيره نمودن اظهارنامه (شماره ذخيره در سرور ) را در خانه شماره 7درج مي كند.
در مراحل مختلف انجام تشريفات گمرگي، اظهار نامه توسط اين شماره عطف و كد اظهار كننده فراخواني وعمليات لازم بر روي آن انجام مي گيرد. پس از پايان مراحل مذكور،اظهار نامه چاپ و به ضميمه اظهار نامه دستي به صاحب كالا يا نماينده قانوني وي تحويل داده مي شود تا پس از مقابله وكنترل امضاء نمايد.
چنانچه دراين مرحله مغايرتي مشاهده شود،كاربر توسط شماره ذخيره محلي، اظهار نامه را فراخواني ونسبت به اصلاح آن اقدام وپس از كنترل محلي وكنترل با سرور، اظهار نامه قبلي را از رايانه محلي خود حذف واظهار نامه جديد اصلاح شده را جايگزين آن ميكند. سيستم به اين اظهار نامه جديد شماره عطف جديدي اختصاص خواهد داد.

مرحلة دوم: پذيرش اظهار نامه
اظهار كننده اظهار نامة چاپي واظهار نامه دستي را همراه با اسناد ومجوزهاي مورد نياز (بر اساس كدهاي مندرج در متن اظهار نامه) وفيش بانكي جهت رسيدگي به قسمت پذيرش اظهار نامه تسليم مي نمايد.
در اين قسمت تعلق اسناد به اظهار و وجود اسناد لازمه به صورت اجمالي مورد رسيدگي قرار مي گيرد.
مسئوليت صحت مندرجات اسناد و مدارك تسليمي و كامل بودن آنها به عهدة صاحب كالا مي باشد.
پس از فراخواني اظهار نامه از رايانه مركزي و اقدام نمودن به عمليات ثبت(كوتاژ)، درصورت مطابقت مندرجات متن اظهارنامه با اطلاعات موجود در رايانه مركزي،سيستم نسبت به تخصيص يك شماره تحت عنوان شمارة ثبت اظهارنامه (كوتاژ) عمل خواهد نمود، در غير اينصورت اظهارنامه جهت اصلاح يا تكميل به اظهار كننده برگشت داده خواهد شد. در چنين حالتي اظهار كننده مي بايست به واحد ورود اطلاعات مراجعه تا اصلاحات لازم در اظهار نامه وي انجام ويك چاپ جديد تهيه وبكار گرفته شود.
كالا از تاريخ پرداخت مبالغ تعيين شده در اظهار نامه، اظهار شده تلقي ميشود.
صاحب كالا تا قبل از اختصاص شماره ثبت به اظهار نامه توسط سيستم، حق هرگونه تغيير يا اصلاح اظهار نامه را دارد.پس از پذيرش اظهار نامه كلية اسناد ارا ئه شده، به استثناء فيش بانكي به اظهار نامه الصاق ولاك و مهر ميشود. سپس شمارة ثبت در محل مربوطه (قسمت(الف)اظهار نامه چاپي) به طور دستي درج و اظهار نامه تنظيم شده همراه با اسناد ضميمه جهت انجام كنترلهاي گمركي به قسمت ارزيابي ارسال مي گردد.

مرحله سوم : كنترلهاي گمركي
در اين مرحله ارزيابي فيزيكي كا لا انجام مي شود پس از ارزيابي، ارزياب نسبت به ظهر نويسي اظهارنامه وكنترل وجوه پرداختي وساير مقررات اقدام وپس از خاتمه اين كنترلها ، متن اظهارنامه را امضاء وآن را به كارشناس سرويس ارزيابي تحويل مي دهد . كارشناس مزبور در صورت صحت اظهار، اظهار نامه را امضاء و به رئيس سرويس ارزيابي تحويل مي نمايد رئيس سرويس ارزيابي توسط شماره عطف وكد اظهار كننده كه در متن اظهار نامه نوشته شده ويا از طريق شماره ثبت اظهار نامه آن را فراخواني وبا استفاده از رايانه به ارزيابي سيستمي آن مبادرت نموده، شماره ارزيابي تعيين شده توسط سيستم را به صورت دستي در محل مربوطه (قسمت (ب) اظهار نامه) وارد و اظهار نامه را امضاء ميكند.
پس از اصلاحيه يا اظهار نامه متمم در يك نسخه چاپ و جهت امضاء و پرداخت تفاوت به صاحب كالا تحويل داده مي شود. رئيس سرويس ارزيابي اظهار نامه نهايي اصلاح شده را ارزيابي سيستمي نموده و پس از درج شماره ارزيابي در محل مربوطه (قسمت(ب) اظهار نامه)، آن را امضاء كرده به واحد صندوق و صدور پروانه ارسال ميكند.

مرحله چهارم:پرداخت و ترخيص
پس از ارزيابي سيستمي و امضاء اظهار نامه توسط رئيس سرويس ارزيابي، اظهار نامه و فيش بانكي به صندوق تحويل مي شود. صندوقدار ابتدا اظهار نامه مربوطه را از سيستم فراخواني و مبلغ فيش ارائه شده را با مبلغ محاسبه شده توسط سيستم در خانه 47 اظهار نامه مقابله مي كند و در صورت تائيد،رسيد صندوق را بر اساس اطلاعات مندرج در خانه هاي اظهار نامه در رايانه تكميل، كنترل و تائيد،مي نمايد. پس از آن فيش بانكي از اسناد جدا و نسبت به چاپ پروانه گمركي اقدام ميشود.
پروانه چاپ شده بوسيله مسئول صندوق مهر و امضاء شده، شماره آن در دفتر مربوطه وارد ميگردد سپس با اخذ رسيد به صاحب كالا تحويل مي شود.

اصطلاحات صادراتی

کارت بازرگانی چیست و به چه کار می آید؟
تقریباً هر اقدامی در چارچوب قوانین کشور، به یک مجوز از سوی مقامات یا سازمان های مربوط نیاز دارد. دقیقا مثل رانندگی کردن که با داشتن گواهینامه رسمی از اداره راهنمایی و رانندگی، قانونی است و بدون آن، غیرقانونی و تخلف. برای بعضی تجارت ها هم به چنین گواهینامه ای نیاز داریم که به آن «کارت بازرگانی» گفته می شود.
بر اساس قوانین گمرکی کشور، کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده آن، اعم از شخص حقیقی و حقوقی، می تواند با داشتن آن، اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند. این تجارت از ثبت سفارش و ترخیص کالا تا واردات از مناطق آزاد، حق العمل کاری در گمرک و صادرات کالاهای مجاز را در بر دارد.
کاربردهای کارت بازرگانی
اما کارت بازرگانی به چه کارهایی می آید و چه کاربردهایی دارد؟ بر اساس قوانین و آیین نامه های مربوط، داشتن کارت بازرگانی برای کارهای زیر ضروری است:

* ثبت سفارش و ترخیص كالا
* واردات از مناطق آزاد
* مبادرت به حق العمل كاری در گمرك
* صادرات هر نوع کالاهای مجاز

موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی
علاوه بر کارهایی که برای انجام دادن آنها داشتن کارت بازرگانی ضرورت دارد، قانونگذار مواردی را نیز بر شمرده است که برای انجام دادن آنها نیازی به داشتن این کارت نیست. در واقع، بر اساس قانون، موارد معافیت از داشتن این کارت عبارت است از:

* شركت تعاونی مرزنشینان
* ملوانان ایرانی شاغل در شناورهایی كه در بین سواحل ایران و سایر كشورها در تردد هستند
* پیله وران
* كارگران ایرانی شاغل در خارج از كشور در صورت داشتن كارنامه شغلی از وزارت كار.

شرایط لازم برای دریافت کارت
ماده ۱۰ «آیین نامه مقررات صادرات و واردات» مصوب 1373 مقرر کرده است که اشخاص حقیقی ایرانی برای گرفتن کارت بازرگانی باید حداقل ۲3 سال تمام سن داشته باشند. همچنین، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه برای مردان ضروری است. داشتن 3 سال سابقه فعالیت های تجاری یا تولیدی هم لازم است. البته این سابقه باید به تایید 2 نفر از دارندگان کارت بازرگانی برسد یا اینکه فرد مجوز تولیدی داشته باشد که یکی از وزارتخانه مرتبط صادر کرده باشد. داشتن محل کسب (متناسب با رشته فعالیت)، ثبت شرکت اعم از ملکی یا استیجاری، دارا بودن دفاتر قانونی با ارائه اظهار نامه های ثبتی و نیز حساب جاری معتبر نزد یکی از بانک های عامل کشور از دیگر شرایطی است که اشخاص حقیقی برای دریافت کارت بازرگانی باید داشته باشند.
نداشتن اشتغال تمام وقت و همچنین رابطه استخدامی با وزارتخانه ها و سازمان های دولتی و قوای سه گانه، عدم ورشکستگی به تقصیر و تقلب و نداشتن محکومیت کیفری هم از دیگر شرایط لازم برای این کار است. در ضمن، هر شخص، اعم از حقوقی و حقیقی، نمی تواند بیش از یك كارت بازرگانی داشته باشد.
اشخاص حقیقی غیرایرانی نیز برای گرفتن کارت بازرگانی در کشور ما باید همه این شرایط را داشته باشند، مگر کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه. البته داشتن پروانه کار و اقامت معتبر نیز برای این افراد لازم است.

وقتی کارت باطل می شود:
کارت بازرگانی، بنا به درخواست متقاضی آن، بین یک تا 5 سال اعتبار دارد. البته وزارت بازرگانی باید این موضوع را تایید کند. علاوه بر این موضوع، یعنی مدت اعتبار کارت، برای ابطال آن 2 حالت وجود دارد: ابطال اختیاری یا همان انصراف و ابطال اجباری.
ماده ۱۰ «آیین نامه مقررات صادرات و واردات» مصوب 1373 مقرر کرده است که اشخاص حقیقی ایرانی برای گرفتن کارت بازرگانی باید حداقل ۲3 سال تمام سن داشته باشند. همچنین، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه برای مردان ضروری است. داشتن 3 سال سابقه فعالیت های تجاری یا تولیدی هم لازم است.
در حالت اول، شخصی حقیقی یا حقوقی صاحب کارت، می تواند به اتاق های بازرگانی و تعاون اداره کل مقررات صادرات و واردات یا سازمان های بازرگانی استان ها مراجعه کند و با ارائه مدارک لازم، انصراف خود را از داشتن کارت بازرگانی اش اعلام کند. اما داستان ابطال اجباری متفاوت است. در واقع، اگر بعد از صدور کارت بازرگانی مشخص شود که دارنده کارت بعضی از شرایط دریافت کارت را نداشته یا بعد از صدور کارت، بعضی از شرایط لازم را از دست داده است، وزارت بازرگانی می تواند کارت او را باطل کند و این موضوع را به اتاق بازرگانی و صنایع ایران یا اتاق تعاون اطلاع بدهد. همچنین، افرادی که مرتکب قاچاق شوند، طبق ماده 30 قانون امور گمرکی ایران، اگر دارای کارت بازرگانی باشند، در صورت محکومیت، علاوه بر مجازات های مربوط، از عضویت اتاق بازرگانی شعب آن در شهرستان به صورت موقت یا دائم محکوم می شوند و کارت بازرگانی آنها نیز باطل خواهد شد.

مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده اشخاص حقیقی
اشخاص حقیقی برای تشکیل پرونده با هدف دریافت کارت بازرگانی باید مدارک زیر را تهیه کنند:

1. درخواست صدور كارت بازرگانی
2. تصویر مدرك تحصیلی (حداقل دیپلم)
3. تصویر كارت ملی
4. تكمیل یک برگ فرم عضویت اتاق (فارسی و انگلیسی)
5. تعهدنامه عضویت در اتاق بازرگانی
6. تكمیل 2 برگ فرم مشخصات بازرگانی
7. اصل و تصویر فرم بانك مبنی بر حسن اعتبار بانكی
8. تكمیل فرم مشخصات فردی و اعلام معرف ها و تصویر كارت بازرگانی به انضمام نامه كتبی از معرف ها مبنی بر تایید سابقه تجاری بیش از 3 سال (دارندگان مدارك دانشگاهی و همچنین دارندگان مجوز تولید از یكی از وزارتخانه های تولیدی نیاز به معرف ندارند)
9. اصل و تصویر فرم تعهدنامه دریافت كارت بازرگانی و تصدیق امضای متقاضی از سوی دفاتر اسناد رسمی
10. دو برگ اصل اظهار نامه ثبت نام در دفاتر بازرگانی كه به گواهی اداره ثبت شركت ها رسیده باشد
11. اصل و تصویر گواهی پلمب دفاتر از اداره ثبت شركت ها
12. اصل و تصویر گواهی عدم سوء پیشینه
13. 5قطعه عكس 4×3
14. تصویر از تمامی صفحات شناسنامه متقاضی و رویت اصل آن (2 سری)
15. تصویر كارت پایان خدمت و معافیت از خدمت سربازی برای آقایان و رویت اصل آن
16. تصویر از تمامی صفحات سند مالكیت شش دانگ یا ارائه اجاره نامه محضری محل كار
17. اصل و تصویر فیش های واریزی مربوط.

مدارک اشخاص حقوقی
اشخاص حقوقی نیز برای تشکیل پرونده صدور کارت بازرگانی و عضویت در اتاق بازرگانی باید مدارک زیر را فراهم کنند:

1. تكمیل 3 برگ فرم عضویت اتاق و تعهدنامه عضویت در اتاق
2. تكمیل 5 برگ فرم مشخصات بازرگانی
3. اصل و تصویر فرم بانكی مبنی بر حسن اعتبار بانكی
4. تصویر مدرک تحصیلی (حداقل دیپلم)
5. تصویر کارت ملی
6. اصل و تصویر فرم تعهد نامه دریافت كارت بازرگانی و تصدیق امضای منقاضی از سوی دفاتر اسناد رسمی
7. اصل اظهارنامه ثبت نام در دفاتر بازرگانی كه به تایید اداره ثبت رسیده باشند
8. اصل و تصویر گواهی پلمب دفاتر از اداره ثبت شركت ها
9. اصل و تصویر گواهی عدم سوء پیشینه
10. چهار قطعه عكس 4*6
11. تصویر تمامی صفحات شناسنامه (سن متقاضی حداقل 18 سال تمام) و رؤیت اصل
12. تصویر كارت پایان خدمت یا تصویر معافیت از خدمت سربازی برای آقایان و رؤیت اصل آن
13. كپی از كلیه صفحات سند مالكیت ششدانگ، یا ارائه اجاره نامه مخصوص محل كار.

حمل و نقل

اصطلاحات مهم حمل و نقل بین المللی

حمل و نقل بین‌‌المللی کالا
حمل و نقل بین‌المللی کالا به جابجایی و حمل کالا از نقطه‌ای در داخل یک کشور به نقطه‌ای در داخل کشور دیگر با رعایت قوانین و مقررات حاکم بر آن گفته می شود.

اینکوترمز
اینکوترمز یک کلمه مرکب است، و از ترکیب سه کلمه انگلیسی International Commercial Terms به معنی اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی تشکیل شده‌است.

تحویل کالا در مبدأ به خریداربا پرداخت کرایه حمل :(Cost, Insurance and Freight)
ارزش، بیمه و کرایه حمل تا مقصد، که مخصوص حمل دریایی می‌باشد.

تحویل با پرداخت کرایه حمل تا مقصد :(Carriage Paid To)
حمل مرکب که بیشتر برای روش های زمینی یا هوایی استفاده می‌شود.

FAS) Free Alongside Ship)
تحویل کالا در کنار کشتی در مبدأ. محل خاتمه ریسک فروشنده کنار کشتی در بندر است.

FOB) Free On Board)
تحویل کالا در عرشه کشتی در مبدأ. فروشنده وقتی کالا را از روی نرده کشتی عبور داد، ریسک کالا به اتمام می رسد.

کابوتاژ:
حمل کالا از یک بندر کشور به بندر کشور دیگر و همچنین از یک گمرک به گمرک دیگر که از راه کشور همجوار صورت گیرد.

اسناد حمل بارنامه:
به منزله سند قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است.

بارنامه:
در اصطلاح بین المللی کشتیرانی بارنامه را بیل آولیدینگ و در جاده و هواپیما CMR و در راه آهن CIM می خوانند.

CMR:
حمل بین المللی کالا از طریق جاده و با وسیله نقلیه زمینی که باید محل دریافت و تحویل کالا در دو کشور مختلف باشد.
اعتبارات اسنادی:
تعهدی که بانک گشایش کننده، می گیرد، تا در قبال اخذ اسناد معینی، مطالبات ذینفع اعتبار یا فروشنده را بپردازد.

اعتبار نامه (L/C) یا letter of credit چیست ؟
فرم قراردادی است که به موجب آن بانک بازکننده اعتبار مجاز می دارد حداکثر تا پایان مدت تعیین شده، اسناد حمل کالاهای مورد معامله را به بانک تسلیم کند.

برات ارزی (B/E ) یا (Bill of Exchange ) چیست ؟
برات ارزی توسط فروشنده ( ذینفع ) نوشته می شود و از طریق بانک ابلاغ کننده یا بانک ذینفع ارسال می شود.

کنوانسیون :CMR
این کنوانسیون جهت تأمین منافع و حقوق دست اندرکاران حمل و نقل بین المللی جاده ای ایجاد شده است.

کنوانسیون :TIR
این کنوانسیون جهت ایجاد تسهیلات در رابطه تشریفات گمرکی کامیونهای حامل کالا، به اجرا درآمده است.

کنوانسیون کوتیف :COTIF
این کنوانسیون مربوط به حمل و نقل بین المللی با راه آهن است.

شرکت حمل ونقل بین المللی:
شرکت حمل ونقل بین المللی، یک شخصیت حقوقی که به منظور تصدی عملیات حمل ونقل بین المللی کالا تشکیل می شود.

فعالیت فورواردری:
عملیات هماهنگی ترتیب حمل کالا به یکی از شیوه های مختلف زمینی، هوایی، دریایی و یا ترکیبی از آنها را فعالیت فورواردری می گویند.

فعالیت کریری بین المللی:
تصدی بلافصل جابجائی کالا ازکشوری به کشور دیگر به یکی از شیوه های حمل و نقل طبق قرارداد حمل

فعالیت کارگزاری بین المللی:
انجام عملیات مربوط به حمل و نقل بین المللی کالا به نمایندگی از طرف یک شرکت.

مشتری:
عبارت از شخص حقیقی یا حقوقی که با شرکت برای جابجایی کالا قرارداد منعقد می نماید.

راهنامه:
سندی غیر قابل انتقال که حمل کننده با صدور آن متعهد میگردد، در قبال کرایه، محموله را از مبداء تا مقصد، تحویل گیرنده نماید.

ترخیصیه:
سندی است که بموجب آن با رعایت ضوابط و مقررات مربوط، صاحب کالا جهت ترخیص کالا به گمرک معرفی شود.

ترانزیت خارجی:
ترانزیت خارجی کالا عبارت از مراحلی است که طی آن کالایی از مبادی خارجی بمقصد کشور ثالث در مناطق حراست شده به تقاضای صاحب کالا از قلمرو جمهوری اسلامی ایران از یک نقطه مرزی کشور خارج می گردد.

کالای خطرناک:
کالایی که طبق طبقه بندی آی – ام – دی – جی (دفترچه طبقه بندی کالاهای خطرناک ) و آی – دی – آر خطرناک محسوب گردیده باشد.

فورواردر:
شخص حقوقی (شرکت ) است که قرارداد حمل سراسری با مشتری منعقد می نماید. شرکتهایی که طرف قرارداد مستقیم با مشتری قرارمی گیرند فورواردر محسوب می شوند.

کریر(حمل کننده):
شخص حقوقی است که با انعقاد قرارداد حمل با شرکت فورواردر به انجام عملیات حمل متعهد میگردد.
فورفوت به معنی تحویل روی واگن است. این مقررات دارای معانی مشترکی می‌باشد، از آن جایی که لغت (تراک) به واگن اطلاق می‌شود.

ارزش و کرایه :(C&F) (Cost & Freight)
به معنی ارزش کالا به اضافه کرایه می‌باشد. فروشنده بایستی کرایه جهت حمل به مقصد تعیین شده را بپردازد.

تحویل از کشتی :(Ex Ship)
فروشنده باید کالا را روی عرشه کشتی در مقصدی که در قرارداد فروش ذکر شده در دسترس خریدار قرار دهد.

حمل کننده آزاد :(Free Carrier)
هر شخصی که توسط او یا بنام او پیمان حمل کالاها از طریق جاده، خط آهن، هواپیما، راه دریا یا هر مجموعه مختلطی از این طریق منعقد شده باشد.

کرایه به حامل پرداخت شده :(Freight Carriage Paid to)
به معنای آن است که فروشنده کرایه را بابت حمل کالاها به مقصد تعیین شده می‌پردازد.

Bunkering Adjustment Factor:
سورشارژ برای تعدیل نرخ سوخت است (چون نرخ سوخت متغیر است) لذا در زمان‌های مختلف بر حسب تغییر، ضریب محاسبه شده متغیری بر کرایه اضافه می‌کرد.

فله :(BULK)
فله کالایی است که بدون هیچ گونه بسته‌بندی در کشتی وارد می‌گردد مانند غلات سنگ‌آهن، سیمان، شکر، املاح معدنی، فسفات، ذغال و غیره.

Currency Adjustment Factor:
سورشارژ برای تعدیل نرخ ارز، چون نرخ برابری دلار به سایر ارزها به طور روزانه در تغییر است لذا در زمان‌های مختلف بر حسب تغییرات روزانه، ضریب محاسبه شده متغیری بر کرایه اضافه می‌گردد.

قرارداد اجاره‌ای :(Charter Party)
قرارداد اجاره‌ای، چون بعضی از کشتی‌ها به صورت دربست اجاره می‌شوند لذا برحسب شرایط اجاره قراردادهایی موجود است که چارتر پارتی نامیده می‌شود و کلیه تعهدات اجاره کننده و اجاره دهندهه با ذکر مشخصات کشتی در آن مندرج است.

دیسپاچ :(Dispatch)
پاداش مربوط به تخلیه و بارگیری قبل از انقضای موعد مقرر، معمولاً چون بر طبق شرایط کشتی‌های اجاره‌ای برای تخلیه و بارگیری حد نصابی خاص پیش‌بینی شده است لذا چنان چه بیشتر از میزانن پیش‌بینی شده در قرارداد تخلیه و بارگیری انجام گیرد زمان تسریع به عنوان پاداش به طرف قرارداد پرداخت خواهد شد و اصطلاحاً Dispatch نامیده می‌شود.

دموراژ :(Demurrage)
به هزینه معطلی کشتی، دموراژ می گویند، دموراژ نقطه مقابل دیسپاچ است.

سورشارژ :(Surcharge)
اضافاتی که به کرایه تعلق می‌گیرد.

ظرفیت ناخالص کشتی :(GRT)
ظرفیت فضاهای موجود در کشتی که عبارتند از: انبارهای کالا، کلیه مخازن مربوط به سوخت و آب و…

ظرفیت بارگیری :(DWT)
میزان باری که در انبارهای کتشی و مخازن سوخت و آب و غیره می‌توان بارگیری نمود.

حمل و نقل بین المللی دریایی
حمل و نقل بین المللی دریایی یکی از روشهای مناسب حمل کالاهای حجیم است. هنگامی که از حمل و نقل دریایی صحبت می شود، اولین چیزی که به ذهن می رسد، کشتی‌های باری هستند، که برای حمل کالاهای مختلف با ویژگی های خاصی تجهیز شده اند . کالاهایی که از طریق دریا حمل می‌شوند، معمولاً دارای حجم زیادی بوده و به گونه ای هستند که طولانی بودن زمان تاثیری چندانی بر کیفیت و بازار آنها ندارد. حمل محموله تجاری (کاراگو) در عرصه بین الملل را حمل و نقل بین المللی دریایی می گویند.

مزایای حمل و نقل بین المللی دریایی

-حمل و نقل بین المللی دریایی نسبت به بقیه روش ها ارزانتر می باشد.
-امتیاز دیگری که حمل و نقل بین المللی دریایی دارد، ثابت بودن نرخ کرایه است.
-کشتی های آزاد با توافق صاحب کالا و شرکت حمل و نقل نرخ جابجایی کالا را تعیین می کنند.
-حمل و نقل بین المللی دریایی قابلیت حمل کالا با حجم بالا و حدود 200 تا 500 هزار تن است.
-ضریب ایمنی حمل از طریق آب های آزاد بالا است. و خریدار و فروشنده باید اینکوترمز را رعایت کنند.

برخی روش های مهم حمل و نقل بین المللی دریایی کالاها:

•حمل و نقل دریایی کالا به روش کراس استافینگ (Cross Stuffing):
در این روش حمل و نقل دریایی، کانتینر حاوی محموله از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال می یابد که معمولا cross stuffing در بندر جبل علی صورت می گیرد. و برای مشتریانی که تمایل به صدور مجدد بارنامه با شرایط درخواستی و مورد نظر خود دارند، مناسب می باشد.

•حمل و نقل دریایی کالا به روش ترانشیپ (Transshipment) :
روش ترانشیپ، حمل و نقل دریایی کالا از طریق تغییر کشتی می باشد، برای بنادری که امکان حمل دریایی کالا از آنجا به صورت مستقیم انجام نمی شود. جریان انتقال غالباً با تخلیه و بارگیری مجدد کالا همراه است.

•حمل و نقل دریایی کالا به روش چارترینگ (Chartering):
برای حمل و نقل دریایی کالاهایی که به صورت حجیم می باشند، و بارهایی که بدون هیچ گونه بسته بندی وارد کشتی می گردند، نظیر آرد، گندم، شکر، پنبه و… به روش اجاره کشتی، رزرو یا چارترینگ کشتی انجام می گیرد.

•حمل و نقل دریایی کالا به روش گروپاژ و پروژه‌ای:
ارائه سـرویس های مطـمئن و ویژه جهـت حمـل دریایی کالاهای مایع و خشک و حمل دریایی محموله‌های صـادراتی و وارداتی بـه صـورت گروپاژ و پروژه ای از این روش انجام می شود.

•حمل و نقل دریایی کالاهای فله :(BULK)
این روش مناسب کالاهای فله ای که بدون هیچ گونه بسته‌بندی وارد کشتی می‌گردند، مانند آرد, شکر , پنبه , غلات ,سنگ‌آهن، سیمان، شکر، املاح معدنی، فسفات، ذغال و… می باشد.

•حمل و نقل دریایی کالا با کانتینر یخچالی:
در خصوص حمل دریایی کالاهای فاسد شدنی نظیر ماهی , میگو و … از کشتی های مجهز به کانتینرهای یخچالی استفاده می گردد.

برخی اصطلاحات مهم تخصصی در حمل و نقل دریایی
فاس یا تحویل کنار کشتی :(FAS) (Free Aiongside Ship)
فاس به معنی تحویل کنار کشتی است تحت این مقررات تعهده فروشنده با گذاردن کالا کنار کشتی روی اسکله یا بارج به پایان می‌رسد.

فوب یا تحویل روی عرشه کشتی :(FOB) (Free on Board)
فوب به معنی «تحویل روی عرشه کشتی» می‌باشد. کالا به وسیله فروشنده در بندری که در قرارداد فروش ذکر شده روی عرشه کشتی گذارده می‌شود.

اظهار گمرکی:
ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسلیمی به گمرک است، که با توجه به آن مشخصات کالای اظهار شده متمایز گردد.

اظهارکننده:
یعنی شخصی که اظهارنامه ترانزیت بین المللی را امضا می کند یا اظهارنامه مذکور به نام او امضا شده باشد.

اموال:
عبارت است از هر مالی که از روی عمد و به طور دائم به کنار ساحل متصل نباشد و شامل کرایه مورد تعهد نیز می باشد.

اراضی مستحدث:
زمین هایی که در نتیجه پایین رفتن سطح آب یا خشک شدن تالاب ها و… ایجاد می شود.

اراضی ساحلی:
پهنه ای با عرض مشخص از اراضی مجاور دریاها یا خلیج که حداقل از یک سو به کنار دریا یا دریاچه یا خلیج متصل باشد.

اثاثیه همراه مسافر:
کلیه اموالی که در همان کشتی برای یک مسافر حمل می شود خواه نزد مسافر باشد یا نباشد.

اظهار نامه عبور خارجی:
فرمی که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران چاپ شده، و جهت اظهار کالاهای عبوری مورد استفاده قرار می گیرد.

اظهار نامه اجمالی کالای عبوری:
فرمی چاپی جهت اظهار اجمالی کالا که در بدو ورود آن توسط هدایت کننده به گمرک بندر تسلیم می گردد.

اظهار کالای عبوری:
ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسلیمی که جهت عبور خارجی کالا به گمرک ارایه می گردد.

بارنامه دریایی:
سندی که مشخصات کامل بار در آن قید و توسط فرمانده کشتی امضا گردد. و به موجب آن تعهد شود بار توسط کشتی به مقصد حمل شود.

بندر:
بندر به محلی اطلاق می گردد که دارای موقعیت و امکانات بندری بوده و به روی کشتیرانی تجاری بین المللی باز باشد.

شناورها، آلات و ادوات غیرمجاز:
کلیه شناورها و آلات و ادوات صیادی که استفاده از آنها برابر مقررات مجازاعلام نشده است.

تجهیزات کشتی:
اشیا مورد استفاده قابل حمل روی کشتی، به غیر از قطعات یدکی کشتی که قابل جابجایی هستند.

تالاب:
اعم از اراضی مرداب، باتلاق یا آب بندان طبیعی که سطح آن در حداکثر ارتفاع آب از ۵ هکتار کمتر نباشد.

تحویل گیرنده:
تحویل گیرنده شخصی است که به موجب بارنامه حق دریافت بار را دارد.

ترخیصیه کالای عبور:
سند حواله تحویل کالا به صاحب آن که از سوی متصدی حمل به عنوان گمرک صادر می گردد.

حداکثر بار مجاز یا (پی):
عبارت است از تفاوت میان حداکثر میزان یا وزن ناخالص مفید و موثر و وزن خود کانتینر.

حقوق و عوارض ورودی:
حقوق گمرکی و کلیه عوارض، دستمزدها یا سایر عوارض که در موقع ورود کالاها اخذ می گردد.

حقوق گمرکی:
وجوهی که میزان آن براساس جدول تعرفه گمرکی و قانون امور گمرکی تعیین و دریافت می شود.

حریم:
قسمتی از اراضی ساحلی یا مستحدث است، که یک طرف آن متصل به آب دریا، دریاچه، خلیج یا تالاب باشد.

دریا:
به معنی کلیه آب ها به جز آب های داخلی کشورها است.

شناور:
عبارت است از هر کشتی یا کرجی یا هر ساختار قادر به دریانوردی.

ظرفیت ویژه:
گنجایش مورد لزوم کشتی است، که طبق مقررات کنوانسیون بین المللی ظرفیت کشتی ها تعیین شده است.

عملیات ترانزیت بین المللی:
حمل کالاها از گمرک مبدا به گمرک مقصد تحت سیستم مقرر در کنوانسیون بین المللی.

فرستنده بار:
فرستنده بار شخصی است که با متصدی باربری قرارداد باربری تنظیم کرده و بار را جهت حمل به کشتی تحویل می دهد.

فرمانده منطقه:
فرمانده، یک واحد نجات است، که برای هماهنگی عملیات جستجو و نجات در داخل محدوده تعیین شده باشد.

فورواردر:
یک شخص حقوقی یا حقیقی که مسئولیت جابجایی کالا و نیز بهره برداری از تسهیلات حمل ونقل را بر عهده دارد.

کانتینر:
محفظه هایی که حجم داخلی آنها یک متر مکعب یا بیشتر باشد.

کانتینر جدید:
کانتینری است که ساخت آن در تاریخ لازم الاجرا شدن کنوانسیون بین المللی کانتینرهای ایمن مصوب سال ۱۹۷۲ میلادی یا پس از آن آغاز شده باشد.

کانتینر موجود:
کانتینری که ساخت آن قبل از سال 1972 میلادی و مصوبه کنوانسیون بین المللی در مورد کانتینرها باشد.

کارت ضمانت:
کارتی که با مدل ارائه شده در ضمیمه ۳ قانون الحاق دولت شاهنشاهی ایران به قرارداد گمرکی ترانزیت بین المللی کالاها مطابقت داشته و از طرف یک موسسه ضمانت کننده صادر شده و به عنوان مدرک معتبر به دارنده آن حق استفاده از ضمانت را می دهد.

گره دریایی:
گرده دریایی عبارت است از سرعت حرکت کشتی بر حسب مایل دریایی در ساعت.

مالک کشتی :
کسی که یک کشتی را در تملک داشته یا از آن بهره برداری نماید، خواه یک شخص، یک شرکت یا شخصیت حقوقی دیگر از طرف مالک یا بهره بردار اقدام می نماید.

متصدی حمل:
عبارت است از مالک، مستاجر و یا تجهیزکننده کشتی که طرف قرارداد حمل واقع شود.

متصدی باربری:
متصدی باربری به طور کلی به مالک یا اجاره کننده کشتی که با فرستنده بار قرارداد باربری منعقد کرده است، اطلاق می شود.

کشتی نفتکش:
هر گونه کشتی که قسمت اعظم مخازن بارگیری آن به منظور حمل ونقل مایعات ساخته شده از نفت باشد.

واحد نگهبانی ساحلی:
یک واحد مستقر در خشکی که به منظور انجام نگهبانی در امر ایمنی کشتی ها در مناطق ساحلی ، اختصاص یافته باشد.

واحد نجات:
واحدی است متشکل از افراد آموزش دیده و مجهز به وسایل مناسب جهت انجام سریع عملیات جستجو و نجات.

حمل و نقل ریلی در شرکت حمل و نقل بین المللی
حمل و نقل ریلی مزایای بسیار زیادی در سال های اخیر در زمینه حمل کالاها نشان داده است. نقش آن بر توسعه اقتصادی کشور و مزیت ایمنی و مصرف پائین انرژی غیر قابل انکار است. در تدوین برنامه های توسعه کشور همواره بخش ریلی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و تصویب قوانین متعدد در حمایت از توسعه حمل و نقل ریلی خود گواه این مدعاست. در کنار اشاره به مزایای حمل و نقل ریلی به مشکلات و چالش های آن نیز به تفصیل پرداخته شده است.
طی سالهای اخیر وضعیت بخش ریلی با بحران هایی در گردش مالی نیز مواجه شد. همواره نقش بخش خصوصی در توسعه حمل و نقل ریلی به عنوان یگانه راه پیش رو مدنظر بوده و در راستای حل موانع فرایند خصوصی سازی تعابیری حداکثری از سوی وزیر محترم راه و شهرسازی بکارگرفته می شود. تمرکز بر رشد سهم بخش ریلی در حوزه بار به میزان 30 درصد در برنامه های بلند مدت کشور قرار دارد. در حال حاضر حدود 21000 دستگاه واگن باری و بالغ بر 430 دستگاه لکوموتیو در سرویس حمل و نقل ریلی کشور موجود است.

تعریف حمل و نقل ریلی:
حمل و نقل ریلی یکی از ترابری‌های زمینی است، که در مصرف انرژیی بسیار به صرفه عمل می‌کند. ریل‌ها رویه‌ای بسیار صیقل و سفت برای چرخ های قطار فراهم می‌کنند. این روش با خود راحتی و صرفه‌جویی انرژی به همراه دارد. معمولاً بخش پیشین قطارها با شکلی خمیده و هواپویا (آیرودینامیک) ساخته می‌شود، تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی شود. در حالت کلی، تحت شرایط مناسب، قطار برای بردن حجم مشخصی از کالا تا ۷۰ درصد انرژی کمتری نسبت به ترابری جاده ای نیاز دارد. یک خط راه‌آهن دوریلی می‌تواند در یک زمان مشخص از یک بزرگراه چهارخطه هم بیشتر کالا جابجا کند.

برای رشد بیشتر حمل و نقل ریلی:

-فراهم نمودن بستر مناسب حمل و نقل متکی بر توانمندی های درون بخشی
-فراهم نمودن بستر رقابتی برای بروز استعدادهای ذاتی و توانمندی های بخش ریلی متکی بر اصلاحات برون بخشی
-شواهد گسترش حمل و نقل ریلی در زمینه جابجایی کالا در سالهای اخیر
-کاهش نسبت تعرفه ریلی به جاده ای
-افزایش تقاضا و تمایل صاحبان کالا در استفاده از حمل و نقل ریلی در انواع بارهای انبوه و تجاری
-آزادسازی تدریجی تعرفه بخش حمل بار تجاری متناسب با کشش بازار
-افزایش منفعت بخش خصوصی مالک ناوگان و تمایل به بازگرداندن منافع حاصله

حمل و نقل زمینی در شرکت حمل و نقل بین المللی
حمل و نقل زمینی کالا یکی از قدیمی ترین راههای جابجایی کالا در جهان می باشد، که از نظر قیمت و سرعت، جهت حمل بسیاری از محموله ها مناسب است، در حال حاضر نیز بخش عمده ای از حمل و نقل کالاهای تجاری در جهان از مسیر جاده ای صورت می پذیرد، و از این رو جهت رفع نیازهای مشتریانی که از حمل زمینی کالا و ترانزیت، استفاده می کنند، خدمات مختلفی توسط شرکت های بین المللی حمل و نقل ارائه می کند.
شیوه حمل و نقل زمینی محموله ها به وسیله ی کامیون ها و تریلی های کفی و چادری در ناوگان زمینی امری رایج و مرسوم است. سالهاست که عمده کالاهای کشورمان از مبدا ترکیه و اروپا، به مقصد عراق و افغانستان و کشور های CIS از این روش استفاده می کنند. از مزایای این روش عدم نیاز به تخلیه و بارگیری مجزا در بندر و یا تخلیه و بارگیری به وسیله ی جرثقیل های بندر و خطرات ناشی از طوفان و باران ها در حمل دریایی می باشد. حمل و نقل زمینی راه حل مناسب و امن برای اکثر محموله ها می باشد. این روش حمل در حالت تریلری خود به صورت FTL و LTL یا خرده بار می باشد، که در این حالات زمان حمل افزایش یافته و محموله باید در انبار فورواردر در مبدا COORDINATE شود.

برخی از مزایای حمل و نقل زمینی جاده ای:

•سرمایه مورد نیاز برای حمل و نقل زمینی بسیار کمتر از سایر روش های حمل و نقل است.
•حمل محموله بصورت درب به درب یا از انبار به انبار نیز می تواند انجام شود.
•این روش، برای حمل کالا از مناطق روستایی که راه آهن، راه آبی و یا هوایی ندارند، مناسب است.
•این روش، انعطاف پذیر است. و راه ها و زمان بندی را با توجه به نیازهای افراد تنظیم کرد.
•محموله ها را میتوان مستقیما در وسیله نقلیه جاده ای بار زد و مستقیم در مقصد تخلیه کرد.
•حمل و نقل جاده ای برای حمل کالاهای حساس مانند ظروف شکستنی که ریسک آسیب بالایی دارند، مناسب است.
•اگر بخواهیم بلا فاصله کالاها را به مقاصد مختلف بفرستیم، نسبت به حمل و نقل ریلی و دریایی سریعتر است.
•در مقایسه با دیگر شیوه های حمل و نقل، روند بسته بندی درحمل و نقل جاده ای، پیچیدگی های کمتری دارد.
•تجار بزرگ میتوانند وسایل نقلیه خود را در اختیار داشته و کالاها را به بازار بدون تاخیرهای رایج حمل کنند.
•تغذیه کننده سایر روش ها بوده و در همه انواع حمل و نقل بین المللی از جاده ها نیز استفاده میشود.

با وجود امتیازات، حمل و نقل زمینی محدودیت هایی نیز دارد، برخی از این محدودیتها از این قرارند :

-حمل و نقل جاده ای، در روزهای بارانی یا سیل و طوفان ایمن نمی باشد.
-شانس حوادث و تصادفات در حمل و نقل جاده ای نسبت به دیگر شیوه ها بیشتر است.
-حمل و نقل زمینی برای حمل کالاها در مسافتهای طولانی و با حجم بالا مناسب نیست.
-سرعت درحمل و نقل زمینی نسبت به سایر روش های حمل و نقل آهسته تر است.
-حمل و نقل زمینی کمتر سازمان یافته است، و اغلب این سازماندهی کم نامناسب و غیرقابل اتکا است.

حمل و نقل بین المللی جاده ای :(Tanspot International Road T.I.R)
سال ها پیش، روش حمل و نقل بین‌المللی کالا در ارتباط با مقررات گمرکی در دنیا، توسط ضوابط خاص هر کشوری اعمال می شد. این امر سبب شده بود، بویژه در حمل بارهای ترانزیتی مشکلاتی به وجود آید. براین اساس شرکت‌های حمل و نقل کننده ناگریز بودند بر اساس مقررات گمرکی هر کشوری مبالغی تضمین گمرکی، در مرزهای ترانزیتی بپردازند. این مشکلات سبب شد که موضوع به سازمان‌ ملل کشیده شود، با توصیه این سازمان در 15 ژانویه 1959 زیر نظر شورای گمرکی وابسته به سازمان ملل در ژنو موافقت نامه ای مطرح و به امضا رسید. بدین ترتیب سازمانی بنام ایرو (IRO) به وجود آمد، که وابسته به سازمان ملل است، این کنوانسیون را طوری طراحی نمود، که ضمن حفظ نظارت‌های گمرکی، تشریفات و هزینه های ترانزیت به حداقل برسد.

مقررات حمل و نقل بین المللی جاده ای(TIR):
براساس موافقت‌نامه TIR، کشورهایی که در مسیر ترانزیت حمل و نقل کالا قرار می‌گیرند، اسناد تسلیمی، پلمپ و مهر وسایط نقلیه شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی را معتبر شناخته و بر اساس آن اجازه ترانزیت کالا را صادر می‌نمایند. ماده واحدی که به عنوان لایحه قانونی الحاق دولتی ایران به کنوانسیون گمرکی و حمل و نقل بین‌المللی کالا در فروردین سال 1350 به تصویب مراجع قانون‌گذاری رسید، شامل یک مقدمه و 51 ماده و 9 ضمیمه و یک پروتکل بود. که در تبصره یک آن اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران بر اساس مجوز مفاد بند ماده 5 قرار دارد به عنوان موسسه ضامن شناخته شده و تصویب گردیده است.
آموزش C.M.R به رانندگان ایرانی در شرایط حمل و نقل زمینی کالا:
-رانندگان کوشش کنند، تا کالا از هر حادثه‌ای مصون بماند.

-رانندگان با هر وسیله‌ای جلوی خرابی و فساد باقیمانده کالایی که حادثه ندیده است را بگیرند.
-اگر کامیون یخچال‌دار دارند، قبل از بارگیری و حرکت حتماً از سلامت یخچال اطمینان حاصل کنند.
-اگر در طول مسیر به استراحت احتیاج داشتند، حتماً در پارکینگ مجاز و امن توقف کنند.
-اگر بخشی از کالا یا تمامی آن براثر تصادف یا سرقت از بین رفت، به نیروی انتظامی مراجعه کرده تا گزارشی در این مورد تهیه کنند.
-اقداماتی که در صورت اطلاع از حوادث در ارتباط با راه‌‌نامه‌های C.M.R انجام می شود:
-در محل وقوع حادثه حداکثر تلاش جهت جلوگیری از خسارت وارده به کالای راه‌‌نامه به عمل آید.
-وقوع حادثه به اطلاع مقامات انتظامی و یا مراجع ذیصلاح برسد و از آنان درخواست تنظیم گزارش شود.
-نهایتا طی پنج روز پس از وقوع حادثه، ادعای غرامت توسط فکس از شرکت ایرانی به انجمن ارسال شود.
-در صورت وقوع حادثه در خارج از کشور ترتیبی داده شود که حتی‌الامکان یکی از کارشناسان صلاحیت‌دار بین‌المللی، بازدید کند.
-اسناد وقوع در داخل کشور، پس از بازدید خسارت به شما اعلام می گردد.
-به اشخاص ثالثی که مقصر حادثه هستند به هیچ عنوان رضایت ندهید.
-اگر دسترسی به دوربین دارید حتماً از صحنه حادثه و کالای آسیب دیده عکس یا فیلم تهیه کنید.

حمل و نقل بین المللی هوایی چیست؟
حمل و نقل هوایی سهم عمده ای در فعالیت تجاری کشورها دارد، به نحوی که غالباً به عنوان یکی از شاخصهای رشد اقتصادی مردم می باشد. توسعه حمل و نقل هوایی با بهبود خدمات فرهنگی و اجتماعی، گسترش فعالیتهای اقتصادی، افزایش سطح اشتغال منطقه ای و توسعه گردشگری امروزه پیشرفت محسوس تری نیز داشته است. توسعه ترابری هوایی نه تنها به عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی وابسته است. بلکه تصمیمات سیاسی، حقوقی و اعمال ضوابط و مقررات مالی و اجرایی درآن نقش تعیین کننده دارد. به همین دلیل بازنگری در قانون گزاری ها و حذف بسیاری از مقررات محدودکننده اداری ، همواره یکی از عوامل بسط فعالیت های شرکت هواپیمایی در سراسر جهان بوده است. اکنون سرعت تغییرات و پیشرفت تکنولوژی هواپیمایی با توسعه تکنولوژی صنعت هواپیمایی، در برنامه ریزی های زیربنایی اجتناب ناپذیز می باشد.

تعریف حمل و نقل هوایی:
حمل و نقل هوایی کالا یا کارگو (که محموله های تجاری هستند)، با هواپیماهای مخصوص مانند: هواپیماهای غول پیکر بلوگا یا آنتونف 225 از کشوری به کشور مقصد ارسال می شود. برای درک کامل حمل و نقل هوایی کالاهای تجاری، و حمل کالاهای مسافران باید با تفاوت دو مفهوم کارگو و فریت بار آشنا باشید.

تفاوت فریت بار و کارگو در حمل و نقل هوایی کالاها چیست؟
افرادی که قصد مهاجرت یا مسافرت طولانی مدت به کشور های دیگر را دارند، می توانند بارهای و لوازم مورد نیاز خود را با استفاده از شرکت های فریت و حمل بار هوایی به کشور مقصد بفرستند، در اصطلاح به این نوع بارها که ماهیت تجاری ندارند، و نوعی بار خصوصی می باشند، فریت بار گفته می شود. در نقطه مقابل کارگو در حمل و نقل هوایی به جابجایی کالاهای تجاری بین کشورهای مختلف گفته می شود، که توسط هواپیماهای اختصاصی منتقل می گردد. در نتیجه بارهایی که توسط تجار به شرکت های هواپیمایی جهت رساندن به کشور مقصد داده می شود، با بار فریت شده مسافران متفاوت است.

محدودیت حمل هوایی کالاهای خطرناک:
کالاهای خطرناک به اقلام و موادی گفته می شود، که سلامت هواپیما را به مخاطره می اندازد. حمل اینگونه اقلام با توجه به دستورالعملهای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) و انجمن شرکت های هواپیمایی (یاتا) می باشد. مواد و کالاهای خطرناک بایستی بر اساس شرایط و ضوابط خاص و بین المللی حمل هوایی ، بسته بندی شده باشد و این بسته بندی می بایست با کیفیت بالا و با ساختار مطمئن و به منظور جلوگیری از نشط و تراوش در شرایط تغییرات دمایی و رطوبت، فشار و ارتعاش انجام گرفته باشد. هر بسته بایستی برچسب مناسب داشته، و دارای آرم شکلی مناسب باشد. و علایمی مانند شماره بین المللی برای مواد خطرناک UN number نیز داشته باشد. تجاری که درخواست حمل کالای خطرناک و DGR که شرکت های هواپیمایی در مبدا برای حمل انها امتناع خواهند کرد، بایستی به شیوه زیر اقدام کنند.

تاجر جهت حمل و نقل هوایی کالای خطرناک موظف به ارائه مدارک بین المللی ذیل میباشد:
Certificate For Safe Transport of Goods
Certificate of Origin
Material Safety Data Sheet

تعریف صادرات و واردات هوایی کالاها:
انجام تشریفات ترخیص کالاهای وارداتی و همچنین صدور کالا از کشور براساس قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرائی آن منوط به تنظیم اظهار نامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک می‌باشد. اظهار کننده موظف است اسناد لازم را از قبیل سیاهه خرید، گواهی مبدأ، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز که مقررات و قوانین مربوطه تعیین نموده است به اظهارنامه منضم نماید. کلیه کالاهایی که با مجوز گمرکات کشور مبداء به خارج از کشور و یا بالعکس به وسیله هواپیما جابجا می گردد، صادرات و واردات هوایی اتلاق میگردد. حال در مورد صادرات و واردات کالاهای تجاری در عرصه بین المللی بیشتر بدانیم.
کالاهای صادراتی و وارداتی به سه دسته تقسیم میشود:
کالاهای مجاز: کالاهایی که با صدور آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز نیست.
کالاهای مشروط: کالایی است که صادرات و واردات آن نیاز به مجوز ارگان های دولتی دارد.(مانند کتب و نشریات وفیلم و نوار و آثار فرهنگی هنری)
کالاهای ممنوع الصدور: کالایی است که به موجب شرع مقدس و یا به موجب قانون ممنوع است.

تعریف صادرات و واردات قطعی کالا :
صادرات و واردات انواع کالا از کشور مبداء به سایر کشورها به منظور فروش یا مصرف، صادرات قطعی نامیده میشود. به طور عام صادرات از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و مالیات معاف میباشد. هزینه های تشریفات گمرکی و فرودگاهی شامل صادرات هوایی کالا می گردد. این هزینه ها شامل تخلیه و بارگیری ، برگه بهداشت(در صورت نیاز)، انبار داری، آزمایش و… میشود.

جهت صادرات و واردات قطعی از گمرکات فرودگاه های کشور صاحب کالا باید اسناد ذیل را به همراه داشته باشد:

-قبض انباری که کالا در محوطه گمرک تحویل داده شده است.
-اصل و کپی کارت بازرگانی
-در صورت نیاز مجوز صدور کالا (جهت کالاهای مشروط)
-گواهی بهداشت (مواد غذایی و کشاورزی)
-گواهی استاندارد
-فاکتور فروش صادراتی(INVOICE)
-صورت بندی عدل بندی (PACKING LIST)
-اصل وکپی وکالت نامه از صادر کننده (در صورت نیاز)
-معرفی نامه رسمی از صاحب کالا
-سایر اسناد(حسب تشخیص گمرکات، به عنوان مثال آنالیز آزمایشگاهی)

اظهارنامه صادراتی (به صورت آنلاین یا حضوری) که از گمرک جمهوری اسلامی تهیه میگردد می بایست تنظیم گردد:
پس از انجام ارزیابی توسط مامور گمرک و تایید اظهارنامه صادراتی، پته گمرکی و یا جواز گمرکی توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران صادر می گردد، که این مجوز رسمی صادرات کالای شما می باشد. صادر کننده می بایست با همراه داشتن پته و یا جواز گمرکی به دفتر این شرکت در فرودگاه مراجعه کرده و اظهارنامه شرکت سفیران را تکمیل نموده، تا بارنامه شما در اسرع وقت صادر گردد. پس از پرداخت هزینه حمل صادرکننده، می بایست با یکی از پرسنل شرکت به همراه اصل بارنامه و تگ های بار به انبار بارفرودگاه مراجعه مجدد نماید. پس از انجام امور حراستی و X-Ray محموله شما فرستنده کالا تگ های بار را بر روی جعبه ها می چسباند. بار شما طبق رزرو هواپیمایی آماده حمل به مقصد می باشد و بنا بر درخواست شما با اولین پرواز مورد نظر و در اسرع وقت به مقصد ارسال می گردد.

مراحل گردش اظهارنامه وارداتی:

-ورود اطلاعات صاحب کالا
-پذیرش اظهار نامه صاحب کالا توسط گمرکات هوایی
-کنترل های گمرکی
-پرداخت هزینه های گمرکی و ترخیص کالا
-تعریف بارفرابر حمل هوایی (AIR FREIGHT FORWARDER):

برای انجام عملیات و مدیریت یک خط حمل و نقل هوایی بین المللی نیاز به یک بارفرابر می باشد، که در ادامه به تعریف بارفرابر و وظایف مهم او می پردازیم. بارفرابر هوایی نیز، همان شخصی است که، موقعیت و مقام نمایندگی یک خط را دارد، و می‌باید به عضویت یاتا (YATA) درآمده باشد. کار بارفرابر به لحاظ تلفیق و گردآوری محموله‌های متعدد، و تبدیل آن به یک محموله، برای تحویل به خط هواپیمایی است. به‌همین علت، او را تلفیق‌گر (CONSOLIDATOR) نیز می‌نامند.

خدمات و وظایف یک بارفرابر هوایی :(SUMARY OF AGENT’S FUNCTIONS)
-ارائه مشاوره، نسبت به محموله‌های صادراتی و چگونگی حمل هوایی آن‌ها به مشتریان
-ایجاد تسهیلات لازم جهت دریافت محموله، و تحویل آن به خط هواپیمایی
-تنظیم اسناد حمل، از جانب خط متصدی حمل، تکمیل راه‌بارنامه، تعیین کرایه و هزینه‌های حمل، و کنترل اسنادی چون فاکتور و سیاهه‌ تجارت فروشنده
-حصول اطمینان از این که تاییدیه‌ بسته‌بندی مناسب، برای حمل محموله‌های ویژه و خطرناک، توسط فرستنده، طبق مقررات یاتا تهیه شده باشد، و تسلیم خط گردد.
-ترتیب مقدمات حمل و رزرو کردن جا برای محموله‌ مورد حمل، تنظیم و ابلاغ برنامه‌ی زمانی حمل به خط شرکت هواپیمایی
-تامین پوشش بیمه‌ای، برحسب درخواست مشتری، به‌شرط پرداخت حق‌بیمه توسط او
تلفیق بار، از مهم‌ترین کارهایی است که یک بارفرابر، می‌تواند در حمل هوایی انجام دهد. با استفاده از این روش است که یک بارفرابر، محموله‌های جداگانه را، از فرستنده‌گان مختلف، جمع‌آوری، سپس آن‌ها را در یک یا چند کانتینر هوایی، بسته‌بندی نموده، و به واحد بزرگ‌تری از بار، تبدیل کند، که به‌ دلیل افزایش وزن و حجم بار، نرخ‌های تعرفه، به‌طور نسبی، کم‌تر شده، و بارفرابر از مزیت تفاوت کرایه‌ حمل، سود بیشتری برای خود حاصل کند.
بارفرابر همچنین می‌تواند، به‌واسطه‌ی داشتن ارتباط مستمر با خطوط هواپیمایی مختلف، و اطلاع از برنامه‌های گوناگون پروازی، به ارائه خدماتی چون حمل‌ونقل انبار به انبار، یا منزل به منزل (DOOR TO DOOR)، مبادرت ورزد.

انواع روش های حمل و نقل بار بین المللی
روش های مختلفی برای حمل و نقل بار بین المللی وجود دارد. حمل دریایی و حمل زمینی و حمل ریلی و حمل هوایی. که بنا بر حجم و وزن و ارزش کالاها و همچنین با در نظر گرفتن زمان و بودجه و ریسک و امنیت برای هر محموله ای باید یکی از روش های زیر را انتخاب نمود. آسمونی در این مقاله انواع روش های حمل و نقل بار بین المللی را برای شما عزیزان تشریح می کند.

جهت ترخیص کالا از بندرعباس:
عمده ترین شیوه حمل کالا ها حمل دریایی می باشد این روش به واسطه حداقل هزینه و نبود نیاز به راه سازی و ایجاد خطوط راه آهن و جاده از دیر باز مورد استقبال تاجران بوده است البته هزینه زمان در این نوع حمل کالا افزایش می یابد و برای کالا های بسیار ارزش مند و کم حجم و کم وزن روش مناسبی نیست. عمده محمولاتی که از این روش حمل استفاده می کنند به وسیله کانتینرها ی 20 و 40 فوتی محمولات را جابه جا می کنند البته محمولات بزرگ و حجیمی مثل گندم و برنج به وسیله ی کشتی های فله بر مخصوص حمل آن کالا (نفت توسط کشتی های نفت کش و گاز توسط کشتی های مخصوص حمل OPG) حمل می شوند. برخی از ماشین آلات با ابعادی که اصطلاحا کالای OOG یا OUT OF GAGE خطاب می شود در کانتینر معمولی جا نمی شوند در این حالت از کانتینر های روباز و یا بقل باز OPEN TOP و FLATRACK استفاده می شود، در مواردی که حجم و ابعاد بسیار خارج از محدوده باشد باید از کشتی های BREAK BULK و کشتی هایی که بر روی عرشه خود فضا برای قرار دادن محمولات نیز دارند استفاده شود.

جهت ترخیص کالا از شهریار و گمرک غرب:
شیوه حمل زمینی محمولات به وسیله ی کامیون ها و تریلی های کفی و چادری در ناوگان زمینی یا حمل به وسیله ی ناوگان ریلی امری کاملا رایج و مرسوم است، سالیان سال است که عمده محمولات کشورمان از مبدا ترکیه و اروپا و به مقصد عراق و افغانستان و کشور های CIS از این روش استفاده می کنند. از مزایای این روش عدم نیاز به تخلیه و بارگیری مجزا در بندر و یا تخلیه و بارگیری به وسیله ی جرثقیل های بندر و خطرات ناشی از طوفان و باران ها در حمل دریایی می باشد. البته در این روش حمل معمولا زمان بسیار مناسب تر از حمل دریایی خواهد بود. دسترسی برای حمل و نقل دریایی به همه نقاط مقدور نیست بسیار از کشور ها هیچ راهی به مرز های آبی ندارند و یا اگر هم دارند مسیر آبی مستلزم دور زدن دنیاست. حمل زمینی راه حل مناسب و امن برای اکثر محمولات می باشد . ارزش کالاها در این روش از حمل دریایی بالاتر و کرایه حمل های نیز بالاتر است. این روش حمل در حالت تریلری خود به صورت FTL و LTL یا خرده بار می باشد که در این حالات زمان حمل افزایش یافته و محموله باید در انبار فورواردر در مبدا COORDINATE شود.

جهت ترخیص کالا از گمرک فرودگاه امام:
این شیوه حمل کالا بیشتر برای محمولات اورژانسی که با کمبود زمان روبرو هستند و یا ارزش کالایی آنها بسیار بالاست استفاده می شود. حمل هوایی برای حجم کالا هم چون وزن آن محدودیت هایی دارد. در این روش حمل کانتینر های هوایی با اشکال مخصوص بدنه هواپیمای باربری تهیه شده اند و استفاده می شوند. ارزش فضا هر متر مکعب در هواپیما برابر ارزش 160 کیلوگرم می باشد. بنابراین در صورتی که کالای شما یک لیتر باشد و 160 کیلو وزن داشته باشد و یا بر عکس یک متر مکعب حجم داشته باشد و 1 کیلو وزن در هر دوصورت کالای شما بر اساس یک مترمکعب با 160 کیلوگرم نرخ گذاری می شود. روش نرخ دهی در کالای هوایی به واسطه تعدد محمولات خرد به صورت پلکانی می باشد. به عنوان مثال محمولات زیر 40 کیلوگرم همگی 40 کیلو در نظر گرفته خواهند شد.

آشنایی با بیمه باربری و حمل و نقل
بیمه حمل و نقل کالا و باربری پوششی است که بیمه گر درمقابل دریافت حق بیمه متناسب با پوشش بیمه ای ازبیمه گذار، تعهد می کند که چنانچه کالای مورد بیمه در جریان حمل و جابجایی ازمبدأ به مقصد مندرج در بیمه نامه و به علت وقوع یکی از خطرات مندرج در بیمه نامه تلف و یا دچار خسارت شد و یا بیمه گذار براساس قوانین و مقررات بین المللی متحمل پرداخت هزینه هایی گردید، زیان وارد به کالا را جبران کرده و هزینه ها را هم بپردازد. البته علاوه بر پوشش های گفته شده ، دربعضی از موارد زیان وخسارات وارد به اشخاص ثالث هم تحت پوشش این بیمه نامه ها قرار می گیرد.

بیمه حمل و نقل کالا را به سه بخش عمده و اساسی به شرح زیر تقسیم میشود :
-1بیمه حمل و نقل دریائی
-2بیمه حمل و نقل زمینی
-3بیمه حمل و نقل هوایی

در بسیاری از مواقع اجازه استفاده از وسایل مختلف حمل کالا در بیمه نامه داده می شود و در نتیجه کالا با کشتی،کامیون و قطار و احتمالا با هواپیما حمل می شود و به همین دلیل این گونه بیمه نامه ها مورد تقاضای متصدیان حمل ونقل است که ، آزادی عمل بیشتری را در اختیار آنها قرار می دهد.
بنابراین چنانچه کالا تمام مسیر حمل را با یک وسیله نقلیه طی کند، بارنامه مربوط به آن وسیله حمل صادر می شود و در نتیجه بیمه نامه هم بر همان اساس صادرمی گردد.

بیمه باربری دریایی
قرارداد بیمه باربری دریایی ، قراردادی است که براساس آن بیمه گر تعهد می کند که خسارات وارد به کالای موردبیمه را که در جریان حمل بر اثر حوادث دریا حادث شده باشد باتوجه به شرایط و استثنائات بیمه نامه جبران کند.
بایدبه این واقعیت توجه کرد که تعهد بیمه گر در جبران خسارت واردصرفاً مربوط به مواردی است که تلف کالا و یاخسارت ناشی از خطرات دریا و یا حوادث وسیله نقلیه باشد. در ایران شرکتهای بیمه به طور معمول ، بیمه نامه های باربری دریایی خود را براساس شرایط بیمه نامه های انستیتوی بیمه گران لندن صادرمی کنند، یعنی این که صنعت بیمه کشور پذیرای اصول و مقررات یکنواخت بازارهای بیمه جهانی شده است تا داد و ستد اتکایی هم دراین زمینه تسهیل شده باشد.
نگاهی به حجم واردات و صادرات کالا چه قبل و چه بعد از انقلاب گویای فعالیتهای اقتصادی کشور است واهمیت استراتژیک بیمه نامه حمل و نقل دریایی ، زمینی و هوایی را نشان می دهد.کالای خریداری شده بدون در نظر گرفتن نحوه خرید آن به وسیله خریدار و یا فروشنده بیمه می شود.
در بیمه نامه باربری دریایی ، بیمه گر تعهدات خود را در قبال بیمه گذار به روشنی در بیمه نامه تصریح و استثنائات را مشخص می کند. به منظور ارائه یک تقسیم بندی مفید و ساده ، بیمه نامه های باربری را برحسب نوع بیمه نامه و نوع کالای موردحمل می توان به چهار گروه اصلی و اساسی تقسیم کرد که به اختصار به شرح آنها می پردازیم .
قبل از ورود به بحث درباره انواع بیمه نامه های باربری ، لازم است این مسئله توضیح داده شود که بیمه بدنه کشتی، خسارت همگانی، هزینه های نجات ،عدم تحویل کالا و خطر جنگ در طبقه بندی بیمه های دریایی قرارمی گیرند.

بیمه حمل و نقل زمینی:
حمل و نقل داخلی (توزیع کالا):
بیمه این نوع حمل و نقل پیچیده و درهم آمیخته است. دلیل عمدهٔ آن نیز دله دزدى هاى فراوان است که به محمولات تجارى در حین حمل داخلى وارد مى شود. دو نوع پوشش بیمه اى براى حمل داخلى به شرح زیر قابل صدور است:
– حمل کالاى بیمه شده با وسایل نقلیهی خود بیمه گذار با مبلغ بیمه شدهی معین براى هر وسیلهی نقلیه.
– تحویل کالا براى حمل با وسایل نقلیهی موتورى زمینى (با مالکیت بیمه گذار یا اشخاص غیر)، راه آهن یا پست با مبلغ بیمه شدهی مشخص براى هر حمل.
– عواملى که در ارزیابى ریسک مؤثر هستند و باید در اختیار بیمه گر قرار گیرد عبارتند از: نوع و ماهیت کالا از نظر میزان آسیب پذیرى و سرقت

حمل و نقل در خشکى
بیمه گذار براى حفظ سرمایهی خود در ادامهی مسیر در خشکى باید بیمهی باربرى تهیه کند. بیمهی حمل و نقل کالا در خشکی، مکمل بیمهی حمل دریائى است و پوشش هاى بیمه اى مشابه دارد.
خطرهاى متعددى حمل کالا را در خشکى تهدید مى کنند که مى توان به حوادث وسایل نقلیه، آتش سوزی، شکستگی، زنگ زدگی، آب دیدگی، سرقت و عدم تحویل کالا اشاره کرد. اعتبار بیمه نامه از زمان تحویل کالاى بیمه شده به مؤسسهی حمل و نقل شروع و پس از تحویل کالا در مقصد خاتمه مى یابد.
چنانچه صاحب کالا در مدت معینى که در قرارداد بیمه ذکر شده کالا را تحویل نگیرد اعتبار بیمه نامه پس از این مدت منقضى مى شود.

بیمه حمل و نقل هوایی
در یک تعریف کلی کلمه “هواپیما” به مجموعه ای از قطعات و تجهیزات گفته می شود که پس از نصب در کنار یکدیگر امکان انجام عملیات پرواز را مهیا می نماید . هواپیما ها به دو دسته بندی کلی تقسیم می گردند:
– سبک وفوق سبک (که اغلب جهت مقاصد تفریحی ، آموزشی ، تبلیغی مورد استفاده قرار می گیرند)
– سنگین و فوق سنگین(که اغلب جهت جابجایی بار ومسافر مورد استفاده قرار می گیرند)
بیمه حمل و نقل هوایی پوششهای مورد نیاز بیمه گزاران را در قبال ریسکهای مربوط به فعالیت های مالکیت، بهره برداری ، تعمیر ونگهداری و یا فروش آن را ارائه می نماید.

عدم تحویل کالا:
اصولا عدم تحویل به وضعیتی گفته می شود که کالای مورد بیمه یا یک قسمت از آن در جریان حمل و به دلیل نامعلومی مفقود شده باشد و بیمه گذار از دریافت کالای خود محروم شود. به همین دلیل چنانچه عدم تحویل کالا مشخص باشد مثلا کالا غرق شده و یا به سرقت رفته باشد، این خسارت به عنوان عدم تحویل تلقی نمی شود و بیمه گذار می تواند خسارت وارد را تحت عنوان خطری که واقع شده و معین و مشخص هم هست مطالبه کند.
این نکته قابل ذکر است که چنانچه کالای تحویل شده به بیمه گذار از نقطه نظر تعداد بسته ها منطبق بابارنامه باشد، اما کم و کسری در محتویات آن مشاهده شود این کسری کالا از مصادیق عدم تحویل کالا به شمار نمی رود، بلکه اصولا بنام خسارت کسری نامیده می شود و اگر بیمه گذار وجهی بابت عدم تحویل کالای خود از شرکتهای کشتیرانی و یا متصدیان حمل دریافت کرده باشد، بیمه گر محق است آنچه را بابت خسارت عدم تحویل به بیمه گذار پرداخته ، مسترد دارد. باید اضافه کرد که تعهد شرکتهای کشتیرانی و متصدیان حمل ، براساس شرایط مندرج در بارنامه بسیار محدود و بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلاربرای هر بسته است.

انواع تحویل کالا:
-تحويل كالا در محل كار (EXW) Ex Works
در اين روش تحويل كالا ، فروشنده تحويل كالا را هنگامي به انجام مي رساند كه آن رادر محل كار خود ( يعني كارگاه ، كارخانه ، انبار وغيره ) به صورتي كه براي صدور ترخيص نشده ودروسيله نقليه دريافت كننده كالا بارگيري نشده است ، دراختيار خريدار قرار مي دهد .
بنابراين اصطلاح مزبور مبين حداقل تعهد براي فروشنده است و خريدار بايد تمام هزينه هاي حمل كالا وخطرهاي متوجه آن را درجريان تحويل گرفتن كالا از محل كار فروشنده ، تقبل نمايد .

-تحويل كالا در كنار كشتي(Free Along Side Ship) FAS
فروشنده تحويل كالا را هنگامي به انجام مي رساند كه كالا دربندر بارگيري تعيين شده ، در كنار كشتي قرار گيرد و خريدار ازاين لحظه به بعد بايد كليه مخارج كالا و خطرهاي ازميان رفتن يا آسيب ديدن آن را به عهده گيرد .

-تحويل كالا درمحل مقرر به حمل كننده (Free Carrier) FCA
اين اصطلاح بدين معنا است كه فروشنده تحويل كالا راهنگامي به انحام مي رساند كه آن را پس از ترخيص براي صدور ، درمحل مقرر دراختيار حمل كننده تعيين شده از طرف خريدار ، قرار دهد . بايد متذكر شد كه محل انتخاب شده براي تحويل ، بر تعهد بارگيري وتخليه كالا در اين محل تاثير دارد . اگر تحويل در محل كار فروشنده انجام پذيرد ، فروشنده مسئوليت بارگيري را به عهده دارد و چنانچه بارگيري در محل ديگري صورت گيرد فروشنده مسئول تخليه نيست .

-تحويل كالا روي عرشه كشتي ( Free On Board) FOB
تحويل كالا زماني صورت مي پذيرد كه كالا دربندر بارگيري تعيين شده ، از لبه كشتي عبور كند به عبارتي خريدار از اين لحظه به بعد كليه مخارج كالا وخطرهاي از ميان رفتن يا آسيب ديدن آن راتقبل كند. اصطلاح FOB مستلزم آن است كه فروشنده كالا راجهت صدورترخيص كند. اين اصطلاح فقط براي حمل و نقل از طريق دريا يا آبراهه هاي داخلي كاربرد دارد. اگر طرفين قصد تحويل كالا ياعبور آن از لبه كشتي راندارند ، بايد از اصطلاح « تحويل كالا در محل مقرر به حمل كننده «( FCA) استفاده نمايند .

-تحويل كالا درمرز (Delivered At Frontier)DAF
اين اصطلاح بدين معناست كه فروشنده تحويل كالا را هنگامي به انجام مي رساند كه آن را پس از ترخيص براي صدور ، ونه براي ورود ، روي وسيله نقليه آورنده كالا ، به صورت تخليه نشده ، درنقطه ومحل تعيين شده درمرز – اما قبل از مرزگمركي كشور مجاور- در اختيار قرار دهد . واژه مرز مي تواند براي هر مرزي ، از جمله مرز كشور صادر كننده به كار رود . بنابراين تعيين مرز موردنظر باذكر نام نقطه ومحل دراصطلاح فوق حائز اهميت مي باشد.

-تحويل كالا روي عرشه كشتي دربندرمقصد (Delivered Ex Ship ) DES
فروشنده زماني تحويل كالا را به انجام مي رساند كه آن را در بندر مقصدتعيين شده ،روي عرشه كشتي قبل ار ترخيص براي ورود دراختيار خريدار قرار دهد . فروشنده بايدكليه هزينه ها و خطرهاي حمل كالا را تا بندر مقصد تعيين شده و قبل از تخليه تقبل كند .

تحويل كالا روي اسكله دربندرمقصد (Delivered Ex Quay) DEQ
تحويل كالا هنگامي به انجام مي رسد كه فروشنده آن رادر بندر مقصدتعيين شده روي اسكله ( بارانداز ) قبل ازترخيص براي ورود دراختيار خريدار قرار دهد . فروشنده بايد مسئوليت هزينه ها و خطرهاي حمل كالا به بندر مقصدمقرر راتقبل وكالا را روي اسكله ( بار انداز ) تخليه كند. اصطلاح DEQ ايجاب مي كند كه خريدار كالا را جهت ورود ترخيص ومخارج كليه تشريفات و همينطور حقوق وعوارض ، مالياتها و ساير هزينه هاي متعلق به ورود را پرداخت كند .

-تحويل كالا درمحل مقرر درمقصد با ترخيص و با پرداخت حقوق و عوارض گمركي (Delivered Duty Paid) DDP
اين اصطلاح بدين معناست كه فروشنده كالا را پس از ترخيص براي ورود و به صورتيكه از وسيله نقليه آورنده كالا تخليه نشده است ، در محل مقرر در مقصد ، به خريدار تحويل مي دهد . فروشنده بايد مسئوليت كليه خطرهاي متوجه كالا وهزينه هاي آن تا اين محل ، از جمله هرگونه حقوق و عوارض ( اين واژه شامل مسئوليت و قبول خطرهاي انجام تشريفات گمركي و پرداخت هزينه هاي اين تشريفات ، حقوق و عوارض گمركي ، مالياتها و ديگر مخارج مي شود ) متعلق به ورود كالا به كشور مقصد را ، در صورت اقتضاء تقبل كند .

-تحويل كالا درمحل مقرر درمقصد بدون ترخيص و بدون پرداخت حقوق و عوارض گمركي (Delivered Duty Unpaid ) DDU
دراين روش تحويل كالا ، فروشنده كالا را قبل از ترخيص براي ورود و به صورتي كه از وسيله نقليه آورنده كالا تخليه نشده است ، در محل مقرر در مقصدبه خريدار تحويل مي دهد . فروشنده بايد مسئوليت خطرهاي متوجه كالا وهزينه هاي آن تااين محل ، غير از حقوق و عوارض( اين واژه شامل مسئوليت وقبول خطرهاي انجام تشريفات گمــــركي وپرداخت هزينه هاي اين تشريفات ، حقوق وعوارض گمركي ، مالياتها و ديگر مخارج مي شود ) متعلق به ورود كالا به كشور مقصدرادر صورت اقتضاء ، تقبل كند . اين حقوق وعوارض وهمچنين هر گونه هزينه و خطرهاي ناشي از قصور خريدار در ترخيص به موقع كالا جهت ورود به عهده وي خواهد بود.

قرارداد های ببین المللی
اصول و فنون مذاکره در حقوق بین الملل
چکیده
یکی از موارد مهمی که در مذاکرات بین کشورها اهمیت زیادی دارد رعایت اصول مذاکره است. استفاده از مذاکره مبتنی بر اصول، رویکردی انسانی دارد در این شیوه احترام به کرامت و منزلت انسانی در درجه‌ی اول قرار گرفته و استفاده از ابزارهای منصفانه به عنوان حاصل خرد انسانی سرلوحه این روش مذاکره است. در صورتی که اصول مذاکره به درستی رعایت شود، طرفین به هدفی که مذاکره برای آن شکل گرفته خواهند رسید. اما آنچه که در این خصوص مهم می‌نماید تمایل جدی در این طریق مذاکره به تأمین منافع متقابل طرفین مذاکره، با لحاظ اصول انسانی و استفاده از معیارهای عینی و ملموس است که همان اجرای عدالت می‌باشد. بدین ترتیب به جرأت باید گفت که مذاکره مبنی بر اصول، یعنی اجرای عدالت در تأمین منافع طرفین مذاکره. اضافه بر آن طرفین موظفند اصولی منصفانه و اصل حسن نیت را در روابط بین طرفین استفاده کنند.

مقدمه
انسان به عنوان موجودی اجتماعی دارای نیازهای مختلف است که برآورده کردن این نیازها مستلزم داشتن ارتباط با دیگران است. تامین نیاز از منافع اساسی انسان به شمار می رود و چگونگی و نحوه نیل به آن بسیار مهم می باشد بطوریکه اگر انسان طریق صحیح در راستای تامین نیازهای خود را نپیماید ممکن است نه تنها به هدف خود نائل نگردد، بلکه دچار خسران روحی و مادی نیز شود. داشتن ارتباط با دیگران نیازمند وسیله برقراری ارتباط است که رایج ترین آن مذاکره است مذاکره یک فرآیند بسیار پویا، و نه یک جریان ایستا است. یعنی از زمان شروع تا پایان مذاکره ،فرآیند مذاکره در معرض ارزیابی و تغییر است. بنوعی می توان گفت مذاکره داد و ستد اطلاعات برای نیل به منافع متقابل می باشد. اولین تجربه مذاکراتی انسان در خانواده شروع می شود. فرزندان در خانواده، جهت تامین نیازهای خود به مذاکره با والدین و اعضای خانواده می پردازند. هر چه گستردگی زندگی اجتماعی وسیع تر می شود ارتباطات متنوع و به تبع آن مذاکرات پیچیده تر و تخصصی می شود بطوری که سخت ترین مذاکرات در سطح بین المللی و بین دولت ها بر منافع ملی و کشور انجام می گردد. این مهم جریانی را بوجود می آورد که همان فرآیند دانش و فن مذاکره است در این شیوه مذاکره نه سخت است نه ملایم بلکه مبتنی بر اصول است و در جهت پرهیز از مذاکره مبتنی بر موضع گیری بکار می رود. با این مقدمه مذاکره در حقوق بین الملل فرایندی است که دو یا چند نفر یا گروه دارای هدف‌های مشترک و متضاد، طرح‌های پیشنهادی خود را بیان می‌کنند و شرایط خاص خود را مورد بحث قرار می‌دهند؛ تا احتمالاً به توافق برسند.
هدف این تحقیق بررسی اصول و فنونی است که در مذاکرات بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد. البته بررسی همه این اصول هدف این تحقیق نیست بلکه هدف بررسی مهمترین اصول مذاکرات بین المللی است.

مهمترین سوال این است که در حقوق بین الملل مهمترین اصول مذاکره چیست؟
به عنوان فرضیه باید گفت که مهمترین اصول در مذاکره بین کشورها اصل حسن نیت، اصول منصفانه بین طرفین و توافق برای ورود ثالث است.
ضرورت این تحقیق از آنجا ناشی می شود که در مورد اصول مذاکرات در حقوق بین الملل تا کنون کار منقح و قابل اتکایی انجام نشده است.

مفهوم لغوی و اصطلاحی مذاکره
واژه “Negotiation” در لغت به‌معنی چک و چانه زدن، جر و بحث، توافق، مبادله، معامله و نقد کردن آمده و در اصطلاح ، مذاکره فرایندی است که دو یا چند نفر یا گروه دارای هدف‌های مشترک و متضاد، طرح‌های پیشنهادی خود را بیان می‌کنند و شرایط خاص خود را مورد بحث قرار می‌دهند؛ تا احتمالاً به توافق برسند. مذاکره، معمولاً شامل ترکیبی از مصالحه، همکاری مبتنی بر اعتماد و احتمالاً تأکیداتی بر مسائل حیاتی است مذاکره در تجارت، سازمان‌های غیرانتفاعی، ادارات دولتی، رویه‌های قضائی و میان ملت‌ها و در شرایطی از زندگی فردی مطرح می شود. مطالعه این موضوع “نظریه مذاکره” نامیده می‌شود. مذاکره کنندگان حرفه‌ای اغلب در این زمینه تخصص دارند مانند مذاکره کنندگان اتحادیه‌ای، مذاکره کنندگان تملک‌های اهرمی، مذاکره کنندگان صلح، مذاکره کنندگان مخاصمات، یا هر کس دیگری که تحت عناوینی مانند دیپلماسی، قانونگذار یا کارگزار کار می‌کند. بنیاد مذاکره، مرتبه حداقل تکلیف برای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی است و شرط مقدم به اجرا در آوردن شیوه های فنی تر است. این تکلیف دارای بنیاد عرفی است . می توان گفت یادآوری آن در اساسنامه های سازمان های بین المللی تنها نوعی تدوین رسمی این تکلیف عرفی است. تابعان حقوق بین الملل از یادآوری و یا تصریح بردن این تکلیف در معاهده منع نشده اند. در این حالت بنیاد کنوانسیونی تقدم دارد، به ویژه چنانچه گستره تعهد با دقت بیان شده و یا آئین مذاکره از نوعی سازمان دهی برخوردار گشته باشد. بسیاری از کنوانسیون ها مساله حل و فصل دشواری های تفسیر و اعمال را به رایزنی و یا مذاکره احاله و ارجاع می دهند. برخی از کنوانسیون ها تصریح می کنند که ارگان های یک سازمان بین المللی می توانند در مذاکره بین المللی شرکت کنند.

ممکن است مذاکره تنها درباره حل برخی مسایل صریحا پیش بینی شده باشد، مانند سازمان دهی همکاری عملیاتی میان دولتها و یا چگونگی بهره برداری ازکانی های نزدیک به حدود فلات قاره. در این خصوص مذاکراتی که با اشراف گات منعقد شده اند غالبا با پیش بینی اصولی می پردازد که در برخی از موارد باید گروه های کارشناسی از آن استفاده کنند.
مذاکره فی نفسه و ابتدا در صورتی به کرسی می نشیند که دو تابع حقوق بین الملل در گردونه اختلاف اصولی را رعایت کنند، زیرا مذاکره حداقل مطلبی است که از آنها برای حل و فصل مسالمت آمیز هر منازعه ای انتظار می رود. بدین ترتیب سازوکارر مذاکره مستقیم میان دولت ها در حال معارضه تکنیک حقوق عمومی و مشترک آنها است و در هر وضعی حتی بدون نص محل اعمال دارد. معمولا افراد دو روش برای مذاکره انتخاب می کنند یک روش مذاکره کننده ملایم است که فرد خواستار پرهیز از برخوردهای شخصی است و به سادگی به امتیاز دادن می پردازد تا راه رسیدن به توافق را هموار سازد و غالب اوقات مورد سوء استفاده طرف دیگر قرار می گیرد.

استراتژی های مذاکره
با تعاریفی که در قبل در مورد مذاکره آمد حال این سوال ممکن است که طرفین مذاکر برای رسیدن به اهداف خود ممکن است از چه استراتژی هایی استفاده کنند. مذاکره می‌تواند دامنه وسیعی از اشکال، از یک مذاکره کننده آموزش دیده از سوی یک سازمان خاص یا یک منصب در تشکیلات رسمی تا یک مذاکره غیررسمی میان کشورها را شامل شود. مذاکره می‌تواند در مقابل میانجیگری برای حل و فصل اختلافات قرار بگیرد. یعنی حالتی که در آن یک طرف سوم بی طرف به هر دو طرف بحث گوش می‌دهد و مساعدت می‌کند تا توافقی میان طرفین ایجاد شود. این مفهوم هم چنین می‌تواند با “داوری” مقایسه شود که مشابه یک رویه قضائی است. در داوری، هر دو طرف در خصوص صحت ادعاهایشان دست به استدلال و استنتاج می‌زنند. این مذاکره هم چنین گاهی مذاکره چانه زنی سخت یا چانه زنی بر سر مواضع نامیده می‌شود. نظریه پردازان مذاکره غالباً میان دو گونه مذاکره تمایز قائل شده‌اند. نظریه پردازان مختلف از عناوین مختلفی برای این دو گونه عام مذاکره استفاده کرده و به راه‌های مختلف میان آنها تمایز گذارده‌اند.

اصول حاکم بر مذاکرات بین المللی
طرفین مذاکره برای اینکه بتوانند به اهداف خود برسند لازم است اصولی را در مذاکرات خود رعایت که در ذیل برخی از این اصول به صورت مختصر آمده است.

اصل حسن نیت
اصطلاح حسن نیت در حقوق به گونه‌هاى مختلف تعریف شده است. صداقت در نیت و عمل؛ فقدان اراده تقلب و کلاهبردارى و ایجاد ضرر براى طرف دیگر معامله؛ پایبندى به هدف معامله و داشتن رفتار درست و صادقانه در برابر تعهد؛ داشتن اعتقاد صادقانه به موضوعى نادرست؛ نداشتن رفتار مغایر با معیارها و ضوابط متداول در قراردادها . وجه مشترک این تعاریف، صداقت و راستى در قرارداد و ایفاى وظایف قراردادى به گونه‌اى صادقانه، منصفانه و معقول است. از تعاریف حقوقدانان درباره حسن نیت می توان دریافت که مفهوم حسن نیت عمدتاً ناظر بر دو جهت است: ۱) صداقت و اجتناب از خدعه و اندیشه متقلبانه، که در برابر سوء نیت قرار دارد. بر این اساس، شخصى که به سبب جهل یا فریب خوردن (مثلاً به علت وجود نشانه‌هاى خارجىِ برخوردار بودن طرفِ معامله از حق تصرف)، به ‌اشتباه و با اعتقادى صادقانه تصور کند عملش بر وفق قانون است، حس نیت دارد و در اِعمال قانون در مورد او سهل‌گیرى می شود. ۲) داشتن رفتارى صادقانه و رعایت الگوهاى متعارف در اجراى قراردادها.
در حقوق. حسن نیت در اصل، مفهومى اخلاقى است که به‌تدریج به علم حقوق راه یافته و نهادینه شده است. در واقع، قاعده حسن نیت یکى از نمادهاى تأثیر اخلاق بر حقوق به‌ شمار میرود. به نظر برخى حقوقدانان، مفهوم حسن نیت در عین سهولت و آشکار بودن، در مقام توصیف و تطبیق بر مصادیق دشوار می نماید و به‌گونه دقیق قابل تعریف نیست. گروهى از حقوق‌دانان نیز برآن اند که حسن نیت مفهومى ثابت و مستقل ندارد و باید در هر قراردادى باتوجه به اصول و قواعد و شرایط حاکم بر آن سنجیده شود نه صرفاً در شرایط انتزاعى.

رعایت اصول منصفانه
کاربرد انصاف و عدالت، آنقدر گسترده است که مورد توجه تمام افراد در تمام عرصه ها بوده است. انصاف و عدالت از ابتدایی ترین تعالیم جامعه بشریت بوده است که همواره انسان ها را تشویق به رعایت انصاف و عدالت نموده اند. انصاف و عدالت نه تنها مبنای حسن نیت می باشد بلکه مبنای تمام رفتارها و عملکردهای بشر می باشد. در مواردی که در قواعد حقوقی بین الملل و یا عرف بین الملل برای حل و فصل دعوا دچار خلاء و ضعف باشند و نتوانند به درستی مسئله را حل کنند، می توان به انصاف برای حل آن مسئله تمسک ورزید و آن را جایگزین این اصول و قواعد کرد، پاره ای از کنوانسیون های بین المللی حل و فصل اختلافات را بر پایه اصل انصاف در دیوان بین المللی دادگستری را مجاز دانسته اند. پس در واقع اصل انصاف سه کار کرد در نظام حقوق بین الملل دارد :

۱- اصل عدالت و انصاف قواعد حقوقی را تعدیل می کند و آن ها را انعطاف پذیر می نمایند.
۲- اصل انصاف در موارد پر کننده خلاء قواعد حقوقی می باشند و قاعده ای را که باید اجرا شود را بیان می کند. و داوران می توانند با کمک انصاف به موارد سکوت، اجمال و یا عدم کفایت قاعده حقوقی برای حل یک موضوع می توانند از انصاف بهره بگیرند .
۳- انصاف منجر به حذف قاعده حقوقی می شود . البته باید توجه داشت که برای این حالت اولین شرط این است که طرفین از داور بخواهند، بدون توجه به قوانین و قواعد از روی انصاف نظر بدهد، البته هرگز پیش نیامده که دولتی چنین تقاضایی را مطرح سازد اختلافی عامدا تنها بر اساس انصاف و خلاف قواعد حقوق موضوعه موجود حل و فصل گردد.

البته گاهی انصاف جوهر اصلی قاعده حقوقی را تشکیل می دهد، چنانچه با فقدان مقررات و قواعد قرار دادن مخصوص، حدود فلات قاره بین دو کشور همجوار باید برپایه اصول منصفانه انجام پذیرد.
اطراف اختلاف نه تنها نباید رفتاری از روی سوء نیت داشته باشند و خود را در دائره اطمینان و یقینی قرار دهند که در صورت شکست مذاکره به طور خودکار به اعمال اصولی خواهند پرداخت که به نفع آنها است، بلکه باید کوشش کنند که اصول حقوق منصفانه را به کار گیرند.
بنابراین طرفین مذاکره باید به گونه ای رفتار کنند که مذاکره دارای معنا باشد اما هنگامی که یکی از آنها بر موضع خاص خود بدون در نظر گرفتن کوچکترین تغییر اصرار می ورزد، وضع به گونه ای نخواهد بود که مذاکره معنا دار باشد. اطراف منازعه باید به گونه ای اقدام کنند که در خصوص مورد و با توجه به کلیه اوضاع و احوال اصول منصفانه اعمال شود. رای داوری قضیه امین اویل و کویت را می توان در این زمینه مثال زد: شرکت نفتی امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی (از این پس امین اویل) قراردادی با حاکم کویت در سال ۱۹۴۸ به مدت ۶۰ سال امضا کرد، در سال ۶۱ قرارداد اصلاح شد (پس از استقلال کویت) و مالیات ها و حق امتیازهای آن افزایش یافت، در ماده ۹ قرارداد جدید اعلام شده بود که اگر اوضاع و احوال قراردادهای امتیاز خاورمیانه به نفع صادرکنندگان تغییر کند، طرفین باید با مذاکره شرایط قرارداد را بهبود بخشند به نحوی که برای دو طرف منصفانه باشد. در سال ۱۹۷۳ پیش نویس جدیدی ارائه شد که باید به تصویب پارلمان می رسید، پیش نویس هرگز تصویب نشد اما امین اویل پذیرفت که پیش نویس را به عنوان یک قرارداد اجرا کند، در آن پیش نویس آمده بود که در مذاکرات آتی طرفین در مورد قرارداد ۱۹۴۸ نرخ بازگشت سرمایه امین اویل ملحوظ و مورد توجه خواهد بود (نکته ای که بعدها در دعوای امین اویل از حیث میزان غرامت موثر واقع شد). در سال ۷۴ کشورهای خلیج فارس فرمول جدیدی را که به فرمول ابوظبی معروف شد را پذیرفتند و دولت کویت اعلام کرد مایل به اجرای فرمول ابوظبی می باشد . کشمکش دو طرف در سال ۱۹۷۷ منجر به فسخ قرارداد امین اویل از سوی کویت شد. ارجاع دو طرف به داوری و تقاضای پرداخت غرامت زیرا ارجاع به وضع سابق دیگر ممکن نبود . نکاتی که به بحث ما در مورد انصاف در داوری بین الملل مربوط باشد و در پرونده امین اویل کویت هم اجرا شده باشد. می توان به آن قسمت رای اشاره کرد که با تجزیه و تحلیل اصلاحیه سال ۱۹۶۱ در ماده ۹ – من باب تغییرات قراردادهای نفتی و خاورمیانه و تاثیر آن بر منصفانه شدن قرارداد، در واقع ماده ۹ تغییرات منصفانه قراردادهای نفتی خاورمیانه را به نفع کویت اعلام می داشت و داوران «فرمول ابوظبی» را موثر در قرارداد طرفین می داند به عقیده دیوان فرمول ابوظبی از مصادیق ماده ۹ اصلاحیه ۱۹۶۱ می باشد و در مورد ادعای امین اویل در مورد نرخ معقول بازگشت سرمایه اعلام می کند، صرف این که در موافقت نامه داوری مقرر شده که دیوان داوری باید «قانون حاکم» را تعیین کند مانع از رجوع به «انصاف» برای تعیین مبلغ مذکور در جهت منصفانه کردن قرارداد طبق ماده ۹ اصلاحیه ۱۹۶۱ نیست زیرا انصاف هم بخشی از قانون است.

امکان وساطت ثالث
همواره برای طرف های اختلاف این امکان وجود دارد که از ابتدای مذاکره و یا در جریان آن از دولت های دیگر یا از ارگان های سازمان های بین المللی دعوت کنند به این امید که راه مذاکره را هموار و آسان سازند. البته بر حسب اینکه ثالث در مذاکره محتوایی شرکت می جوید یا نه یک تقسیم وجود دارد و به موجب ضابطه دوم دو حالت وجود دارد. یکی وساطت یک یا چند ثالث هنگامی که اختلاف بروز می کند و یا مذاکره آغاز می شود که سیستم کلاسیک آن کنگره یا کنفرانس است و دیگری تعیین یک ارگان ثالث از پیش تاسیس شده. فرمول دوم مبین پیشرفت در فرایند مذاکره است. از آن جهت که خطر شکست یا تاخیر در یافتن یک ثالث قابل قبول طرف های اختلاف را محدود می کند، سخت نیست. در واقع به دشواری می توان مساعی جمیله میانجی گری یا آشتی را از یکدیگر و حتی مورد اخیر را از داوری متمایز ساخت. مراجعه به ثالث فقط تسهیل نفس مذاکره را مدنظر ندارد. هدف از این امر می تواند تخفیف تنش و یا تدارک شرایط افتتاح مذاکره و یا تضمین مراعات راه حل حاصل از مذاکره باشد.

فنون مذاکره
راه های متعددی برای دسته بندی کردن عناصر اساسی مذاکره دولت ها در صحنه بین المللی وجود دارد. یک دیدگاه در خصوص مذاکره دربردارنده سه عنصر اصلی است: فرایند، رفتار و مفاد. فرایند به این مسئله اشاره دارد که مذاکره کنندگان چطور در خصوص متن مذاکره، طرفین مذاکره، تاکتیک‌های مورد استفاده توسط گروه‌ها و توالی و مراحلی که در آن همه این موارد وجود دارد، مذاکره خواهند کرد. رفتار رابطه میان این گروه‌ها، ارتباطات میان آنها و نیز شیوه‌ای که آنها اتخاذ می‌کنند، بستگی دارد. مفاد آنچه که گروه‌ها بر سر آن مذاکره می‌کنند، دستورالعمل، موضوعات (مواضع و به بیان بهتر منافع) گزینه‌ها، و توافقی که در پایان حاصل خواهد شد، را در بردارد. دیدگاه دیگری از مذاکره چهار عنصر را بر می شمارد: استراتژی، فرایند، ابزارها و تاکتیک‌ها. استراتژی در بردارنده اهداف عالی است- نوعاً مانند ارتباط و نتیجه نهائی. فرایندها و ابزارها شامل اقداماتی است که می‌تواند دنبال شود، نقش هائی که هر دو طرف برای ایفای آن اماده شده‌اند و نیز مذاکره با دیگر طرفین. تاکتیک‌ها شامل اظهارنظرهای جزئی تر و روشن تر و اقدامات و واکنش‌ها به بیانیه‌ها و اقدامات دیگران است. برخی به این لیست از عناصر، ترغیب و نفوذ را نیز اضافه می‌کنند با این فرض که این دو مورد بخش حیاتی و کلیدی از موفقیت در مذاکرات در دنیای مدرن امروز است و از این رو نباید حذف شود. رقیب یا دوست؟ دو رهیافت کاملاً متفاوت برای مذاکره مستلزم تاکتیک‌های متفاوتی است. در رهیافت توزیعی هر مذاکره کننده برای بخش ممکن بزرگتری از پای می‌جنگد بنابراین بجاست اگر گروه‌های دیگر را دشمن تصور کنیم تا دوست و بنابراین موضع سخت و پرشدت تری را اتخاذ کنیم. با این وجود، اگر قرار باشد که برای موفقیت این تشکیلات که بهترین وجه تامین کننده نفع طرفین است، تلاشی صورت گیرد، این رهیافت کمتر بجا و مناسب خواهد بود. این امر به این معنی نیست که بوسیله هرگونه طرف و پیشنهاد ما باید نفع خودمان را برای هیچ از دست بدهیم و تسلیم شویم. بلکه یک دیدگاه همکاری جویانه غالباً سهم خود را نیز می‌پردازد. بنابراین آنچه که بدست می‌آید نه به هزینه دیگران بلکه به هزینه خود اوست. استخدام وکیل مدافع یک مذاکره کننده ماهر به عنوان وکیل مدافع یک طرف در مذاکره ایفای نقش می‌کند. وکیل تلاش می‌کند تا پرمنفعت ترین نتیجه ممکن حاصل شود. در این فرایند، مذاکره کننده تلاش می‌کند تا کمترین حد نتیجه که طرف (یا طرفین) مقابل خواهان پذیرش آن است تعیین کند، سپس تقاضاها را متعاقب آن تنظیم کند. یک مذاکره موفق در رهیافت وکالت زمانی است که مذاکره کننده بدون سوق دادن طرف مقابل برای به بن کشیدن همیشگی مذاکره، قادر به حصول به بهترین نتایج ممکنی باشد که گروه خواهان آن است، مگر آنکه بهترین جایگزین ممکن برای توافق مورد مذاکره (BATNA) قابل قبول باشد. مذاکره کنندگان حرفه‌ای از بسیاری از تاکتیک‌ها از هیپنوتیزم گرفته تا یک ارائه روش و واضح از تقاضاها یا مجموعه‌ای پیش شرطها، تا رهیافت‌های حیله گرانه تر مانند روش موسوم به “چیدن گیلاس” ممکن است استفاده کند. تاکتیک‌های ارعاب هم می‌تواند نقشی را برای حرکت به سوی نتیجه مذاکره ایفا کند. یک تکنیک مذاکره دیگر آدم خوب/ آدم بد است. این تکنیک زمانی است که یک مذاکره کننده با استفاده از خشم و تهدید مانند یک آدم بد عمل می‌کند. دیگر مذاکره کنندگان نیز از طریق فهیم بودن و درک کردن مانند یک آدم خوب رفتار می‌کنند. آدم خوب، آدم بد را بدلیل همه دشواری‌ها و مشکلات سرزنش می‌کند و در عین حال تلاش می‌کند تا به مسالمت و توافقی از رقیب خود دست یابد. یک مذاکره دیگر تکیه دادن و نجوا کردن است. این مذاکره موقعیت مسلط فیزیکی را در بردارد و از این رو طرف مقابل را می ترساند.به طور خلاصه فنون مذاکره در حقوق بین الملل شامل موارد ذیل است:

حل مسئله به‌طور مشترک (Joint Problem Solving)
یک طرف مذاکره نباید فرض را بر این بگذارد که یک طرف مذاکره کمتر برنده شود و دیگری بیشتر. گزینه‌های معقول و قابل قبول دیگری که تاکنون در نظر گرفته نشده‌اند، نیز ممکن است وجود داشته باشد.

قدرت رقابت (Power of Competition)
هرچند مذاکره‌کنندگان از رقابت برای این استفاده می‌کنند که حریفان فکر کنند که به آن‌ها نیازی ندارند، اما یک مدیر خطی ممکن است از این تاکتیک برای تهدید به این‌که اگر کارمند بخش رایانه‌ای شعبه اصلی با تقاضای وی موافقت نکند، از خدمات کامپیوتری بیرون از سازمان استفاده خواهد کرد. بهترین راه مقابله با این تاکتیک، این است که طرف مذاکره همیشه واقع‌بین باشد. به‌خاطر ترس از اقدام فوری اعضای گروه رقیب، به‌راحتی نسبت به خواسته‌های نامطلوب تسلیم نشود.

مصالحه کردن (Splitting the Difference)
زمانی‌که دو گروه به بن‌بست می‌رسند، استفاده از این تکنیک مناسب است. مدیران باید متوجه باشند که وقتی یک گروه طرف مقابل خیلی زود پیشنهاد مصالحه را مطرح می‌کند، ممکن است به این معنی باشد که این گروه، تاکنون به بیش از آن‌چه که مستحق بوده، دست‌یافته است.

نتیجه
مذاکره در حقوق بین الملل فرایندی است که دو یا چند نفر یا گروه دارای هدف‌های مشترک و متضاد، طرح‌های پیشنهادی خود را بیان می‌کنند و شرایط خاص خود را مورد بحث قرار می‌دهند؛ تا احتمالاً به توافق برسند. استفاده از مذاکره مبتنی بر اصول، رویکردی انسانی دارد در این شیوه احترام به کرامت و منزلت انسانی در درجه‌ی اول قرار گرفته و استفاده از ابزارهای منصفانه به عنوان حاصل خرد انسانی سرلوحه این روش مذاکره است. در صورتی که اصول مذاکره به درستی رعایت شود، طرفین به هدفی که مذاکره برای آن شکل گرفته خواهند رسید. اما آنچه که در این خصوص مهم می‌نماید تمایل جدی در این طریق مذاکره به تأمین منافع متقابل طرفین مذاکره، با لحاظ اصول انسانی و استفاده از معیارهای عینی و ملموس است که همان اجرای عدالت می‌باشد. بدین ترتیب به جرأت باید گفت که مذاکره مبنی بر اصول، یعنی اجرای عدالت در تأمین منافع طرفین مذاکره. اضافه بر آن طرفین موظفند اصولی منصفانه و اصل حسن نیت را در روابط بین طرفین استفاده کنند.

گروه الرافدین

دروازه ورود به عرصه های صنعتی و تجاری عراق نوین