نوع حکومت
ساختار حکومت عراق متشکل از یک مجلس نیابتی مقننه که مجریه و قضائیه را انتخاب میکند و یک دولت فدرالی همراه با استانهای خودمختار تشکیل شده است. بعد از سقوط حکومت دیکتاتوری صدام حسین و تشکیل جمهوری عراق در سال ۲۰۰۳، نخستین قانون اساسی دموکراتیک این کشور در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۵ به تصویب رسید. در این نوع از قدرت مداری که در زمره نظام‌های مردم‌سالار پارلمانی دسته‌بندی می‌شود، نخست‌وزیر قدرتمندترین در میان ارکان سه گانه است. مردم با آراء مستقیم نمایندگان مجلس را تعیین می‌کنند و مجلس موظف است رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر را انتخاب و تایید صلاحیت کند.
قوه مجریه
نخست‌وزیر
این نوع حکومت از نوع پارلمانی است که در آن قوه مجریه در اختیار نخست وزیر عراق بوده که توسط نمایندگان ائتلاف اکثریت مجلس نمایندگان عراق برای یک دوره ۴ ساله انتخاب می‌شود. شورای نخست‌وزیر متشکل از نخست‌وزیر، دو جانشین و ۳۷ وزیر کابینه است. برای تشکیل دولت، نخست‌وزیر و کابینه‌اش می‌بایست بتواند رای حداقل دو سوم نمایندگان مجلس را کسب بکند. نخست وزیر عراق فرمانده کل نیروهای مسلح است. عمر هر دولت در عراق ۴ سال می‌باشد.
رئیس‌جمهور
رئیس‌جمهور عراق نیز توسط دو سوم مجلس عراق تعیین می‌شود. از وظایف رئیس جمهور تنفیذ نخست وزیری بعد از انتخاب مجلس، تصویب معاهده‌ها و قوانینی که توسط مجلس نمایندگان تصویب شده و یا برگشت آنها به مجلس جهت تجدیدنظر؛ و همچنین امور قضایی شامل عفو و تخفیف مجازات‌های مجرمان جزایی که توسط نخست‌وزیر پیشنهاد می‌شود. نهاد ریاست جمهوری عراق متشکل از رئیس‌جمهور و دو معاون وی است.
قوه مقننه
مجلس نمایندگان عراق یا مجلس نواب عراق، نقش قوه مقننه این کشور را ایفا میکند. از زمان سرنگونی حکومت صدام حسین در سال ۲۰۰۳ تاکنون، سه مجلس عراق تشکیل شده است. نخستین مجلس در سال ۲۰۰۶ و دومین مجلس در سال ۲۰۱۰ تاسیس شد. سومین مجلس در سال ۲۰۱۴ تشکیل شد. در نخستین مجلس تعداد صندلی‌های اختصاص‌یافته ۲۷۵ عدد بود که در مجلس دوم این تعداد به ۳۲۵ عدد افزایش یافت. نمایندگان مجلس عراق در یک روند دموکراتیک از طریق آراء مستقیم مردم عراق برای ۴ سال تعیین می‌شوند. بر اساس جمعیت عراق تقریبا ۶۵ درصد شیعیان و ۲۰ درصد اکراد و ۱۰ درصد تسنن و ۵ درصد سایر می باشند.حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس عراق می‌بایست از میان خانم‌ها انتخاب شده باشند. از وظایف مجلس عراق می‌توان به وضع قوانین، انتخاب رئیس‌جمهور ، همچنین انتخاب و نظارت بر عملکرد دولت نخست وزیر می‌باشد.
قوه قضائیه
قوه قضائیه عراق نهادی مستقل است و تحت هیچ سازمانی فعالیت نمی‌کند؛ اما رئیس جمهور در عفو یا تخفیف جرایم صاحبنظر است. زیربخش‌های آن عبارتند از: شورایعالی قضاوت، دادگاه عالی فدرال، اداره پیگرد قضایی، دادگاه فرجام‌خواهی، کمیسیون جرائم غیر عمد و سایر دادگاه‌های فدرال تشکیل شده است. شورایعالی قضاوت مسئول نظارت بر عملکرد سایر بخش‌های قضایی کشور است. فقط دادگاه عالی فدرال حق مداخله در منازعات داخل ارکان حاکمیت عراق را دارد.
قانون
قانون اساسی عراق در مهرماه ۱۳۸۴ طی یک رفراندوم با اکثریت ۷۸ درصدی به تصویب رسید. این درصد در مناطق مختلف اختلاف فاحشی داشت. شیعیان و کردها از قانون اساسی جدید حمایت می‌کردند اما اعراب سنی آن را رد کردند. نخستین انتخابات سراسری پارلمانی طبق این قانون اساسی در ۲۴ آذر ۱۳۸۴ برگزار شد. تمام گروه‌های قومیتی از جمله اقلیت‌های آشوری و ترکمن در این انتخابات شرکت کردند.
قانون شماره‌ی ۱۸۸ مصوب ۱۳۳۸ (قانون احوال شخصیه) اختیار چند همسر را بسیار سخت کرده، حضانت کودک را بعد از طلاق به مادر داده و ازدواج زیر ۱۶ سال را ممنوع کرده است. اسلام به عنوان منبعی رسمی برای قانونگذاری در ماده اول قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است. عراق دادگاه‌های اسلامی ندارد اما دادگاه‌های مدنی از فقه اسلامی برای رسیدگی به احوالات شخصیه نظیر ازدواج و طلاق استفاده می‌کنند. از سال ۱۳۷۴ عراق از شریعت اسلام برای جزای بزه‌های جنایی استفاده کرد. این قانون بنابر قانون مدنی فرانسه و تفاسیر سنی و شیعی (جعفری) از اسلام می‌باشد.
پل برمر حاکم موقت عراق در سال ۱۳۸۳ اعلام کرد که هر گونه پیش‌نویس قانون اساسی که مبتنی بر اسلام باشد را رد خواهد کرد این سخن بسیاری از روحانیون شیعی را خشمگین ساخت. در نتیجه ایالات متحده در ۱۳۸۴ از موضع خود دست کشید و با نقش دین اسلام در قانون اساسی موافقت کرد تا بن‌بستی که در نگارش متن پیش‌نویس ایجاد شده بود پایان گیرد. قانون جزای عراق، قانون حقوقی این کشور است.
ساختار حکومتی
دولت فدرال عراق تحت قانون اساسی فعلی به شکل یک جمهوری فدرالی دموکراتیک پارلمانی اسلامی تعریف می‌شود. دولت فدرال مشتمل بر قوای مجریه، مقننه و قضاییه و کمیسیون‌های مستقل متعدد دیگر است. جدای از دولت فدرال مناطق (مشتمل بر چند استان)، استان‌ها و بخش‌هایی وجود دارند که طبق قانون دارای اختیاراتی هستند.
ائتلاف ملی عراق بزرگترین گروه شیعه ی مجلس این کشور است که با ادغام ائتلاف دولت قانون تحت رهبری نخست‌وزیر نوری المالکی و ائتلاف ملی عراق ایجاد شد. ائتلاف میهنی عراق توسط ایاد علاوی رهبری می‌شود؛ فردی سکولار شیعه که مورد حمایت گستردهی سنی‌ها قرار دارد. این حزب رویکردهای ضدجداییطلبانهی استوارتری نسبت به رقبای خود دارد. در لیست کردستان دو حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی و اتحادیه میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی غلبه دارند. هر دو حزب سکولار هستند و دارای روابط نزدیک با غرب می‌باشند.
وزارتخانه ها
|
نام وزارتخانه |
آدرس وبسایت |
|
وزارت بازرگانی |
http://www.mot.gov.iq |
|
وزارت صنایع و معادن |
http://www.industry.gov.iq |
|
وزارت امور خارجه |
http://www.mofa.gov.iq |
|
وزارت دفاع |
http://www.mod.mil.iq |
|
وزارت نفت |
http://www.oil.gov.iq |
|
وزارت ارتباطات |
http://www.moc.gov.iq |
|
وزارت برق |
http://www.moelc.gov.iq |
|
وزارت راه و ساختمان |
http://www.moch.gov.iq |
|
وزارت آموزش و پرورش |
http://www.moedu.gov.iq |
|
وزارت دارایی |
http://www.mof.gov.iq |
|
وزارت کشور |
http://www.moi.gov.iq |
|
وزارت ترابری |
http://www.motrans.gov.iq |
|
وزارت کشاورزی |
http://www.moagr.org |
|
وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی |
http://www.mohesr.gov.iq |
|
وزارت برنامه ریزی |
http://www.mop.gov.iq |
|
وزارت دادگستری |
http://www.moj.gov.iq |
|
وزارت آوارگان و مهاجرین |
http://www.momd.gov.iq |
|
وزارت بهداشت |
http://www.moh.gov.iq |
|
وزارت محیط |
http://www.moen.gov.iq |
|
وزارت کار و امورشهری |
http://www.molsa.gov.iq |
|
وزارت منابع آب |
http://www.mowr.gov.iq |
|
وزارت حقوق بشر |
http://www.humanrights.gov.iq |
|
وزارت گردشگری |
http://iraq.tourism-board.com |
|
وزارت علوم و فن آوری |
http://www.most.gov.iq |
احزاب سیاسی فعال
احزاب سیاسی عراق
در حال حاضر در حدود ۶۰ حزب سیاسی قانونی و غیر قانونی در عراق فعال هستند که در حدود ۳۰ حزب در مجلس عراق دارای نماینده هستند و از سرشناس‌ترین احزاب سیاسی عراق در قومیت اکراد سه حزب: بارزانی ، طالبانی ، اسلامگراها. تسنن دو حزب: نجیفی ، مطلک. شیعیان با چهار حزب بزرگ: مالکی ، صدر ، حکیم ، علاوی ؛ به حساب می‌آیند.
دولت فدرال عراق تحت قانون اساسی فعلی به شکل یک جمهوری فدرالی دموکراتیک پارلمانی اسلامی تعریف می‌شود. دولت فدرال مشتمل بر قوای مجریه، مقننه و قضاییه و کمیسیون‌های مستقل متعدد دیگر است. جدای از دولت فدرال مناطق (مشتمل بر چند استان)، استان‌ها و بخش‌هایی وجود دارند که طبق قانون دارای اختیاراتی هستند.
ائتلاف ملی عراق بزرگترین گروه شیعه‌ی مجلس این کشور است که با ادغام ائتلاف دولت قانون تحت رهبری نخست‌وزیر نوری المالکی و ائتلاف ملی عراق ایجاد شد. ائتلاف میهنی عراق توسط ایاد علاوی رهبری می‌شود؛ فردی سکولار شیعه که مورد حمایت گستردهی سنی‌ها قرار دارد. این حزب رویکردهای ضدجداییطلبانهی استوارتری نسبت به رقبای خود دارد. در لیست کردستان دو حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی و اتحادیه میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی غلبه دارند. هر دو حزب سکولار هستند و دارای روابط نزدیک با غرب می‌باشند.
|
عنوان حزب |
رهبر حزب |
|
ائتلاف ملی عراق |
ابراهیم جعفری |
|
ائتلاف دولت قانون |
نوری مالکی |
|
حزب الدعوه |
نوری مالکی |
|
مجلس اعلای اسلامی عراق |
عمار حکیم |
|
ائتلاف دموکراتیک میهنی کردستان |
|
|
حزب دموکرات کردستان عراق |
مسعود بارزانی |
|
اتحادیه میهنی کردستان |
جلال طالبانی |
|
اتحاد اسلامی کردستان |
|
|
حزب گوران (جنبش تغییر) |
نوشیروان مصطفی |
|
حزب کمونیست کردستان عراق |
|
|
فهرست گوران |
نوشیروان مصطفی |
|
حیزبی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان |
|
|
جبهه التوافق |
|
|
القائمة العراقیة |
|
|
جنبش وفاق ملی عراق |
ایاد علاوی |
|
عراقیان |
غازی مشعل عجیل الیاور |
|
شورای گفت‌وگوی ملی عراق |
صالح مطلک |
|
الحزب الوطنی الدیمقراطی |
|
|
اتحاد آشتی و آزادی‌بخشی |
|
|
شورای همگانی مردم عراق |
|
|
حزب سبز عراق |
|
|
الملکیة الدستوریة العراقیة |
|
|
حزب خلق ترکمن |
نیهات ایلهانلی |
|
حزب اسلامی عراق |
|
|
ائتلاف میهنی عراق (ائتلاف العراقیه) |
ایاد علاوی |
|
عنوان حزب |
رهبر حزب |
|
جنبش صدر |
مقتدی صدر |
|
جبهه توافق عراق |
ایاد سامرائی |
|
حزب الدعوة الاسلامیة - تنظیم العراق |
|
|
الائتلاف الوطنی العراقی |
|
|
جبهه گفت‌وگوی ملی عراق |
|
|
حزب برادری ترکمن‌های عراقی |
|
|
گروه اسلامی کردستان |
|
|
فهرست ملی عراق |
|
|
جبهه ترکمن‌های عراق |
|
|
اتحاد خلق |
|
|
حزب کمونیست عراق |
|
|
کۆمه‌ڵی ئیسلامی له کوردستان |
|
|
انجمن دموکرات‌های مستقل |
عدنان باجه‌جی |
|
سازمان بدر |
هادی العامری |
|
حزب فضیلت اسلامی |
|
|
ائتلاف اتحاد عراق |
احمد ابوریشه |
|
اتحادیه دموکراتیک کلدانی‌ها |
|
|
جنبش دموکراتیک آشوری |
|
|
رسالیون |
|
|
جنبش اصلاحات و پیشرفت یزیدیان |
|
|
الحزب الشیوعی العمالی العراقی |
|
|
الحزب الوطنی الدیمقراطی |
|
|
الوفاق الوطنی العراقی |
|
|
پارتی پاریز گارانی کوردستان |
|
|
حزب التحریر |
|
|
حزب بعث عراق |
عزت ابراهیم |
|
جبهه پیشرفت ملی (عراق) |
نعیم حداد |